Zomergast Inez Weski en de zoektocht naar wat je niet per se wilt weten
Ik kon me de frustratie van Janine Abbring wel voorstellen, over de geslotenheid van strafrechtadvocaat Inez Weski aangaande haar persoonlijke binnenwereld. Je zegt als gast ja op een uitnodiging van 'Zomergasten' omdat je jezelf interessant genoeg acht om het publiek een hele avond te laten kijken en luisteren naar jouw voorkeuren, jouw verhalen, jouw fascinaties, jouw ergernissen.
Om zo'n avond goed vol te houden wil je als kijker graag snappen: wie is deze persoon, waarom maakt hij of zij deze keuzes. Zo functioneert Zomergasten als een legpuzzel, waarbij op het eind een min of meer compleet beeld op tafel ligt.
Maar Weski heeft een strikte policy wat betreft haar achtergrond, jeugd en privéleven: daarover laat ze niet veel los. Terwijl ze de nieuwsgierigheid van de toeschouwer juist extra prikkelt door haar spannende uiterlijk, met die royaal zwart omrande ogen in een bleek gezicht en de intrigerende sieraden die wegvallen tegen een zwarte achtergrond. Een image als een statement: ik ben een vervaarlijke vrouw, houd afstand. En misschien ook: ik ben liever een instituut dan een persoon. De bodyguard van Vrouwe Justitia. En in ieder geval een buitenbeentje, het type mens dat een leitmotiv vormde in de uitzending.
Abbring probeerde als journalist uiteraard die gevraagde afstand op alle manieren te slechten. En zo ontstond een aflevering van Zomergasten die misschien niet in alle opzichten de schoonheidsprijs verdiende, maar die wel geregeld het gevoel gaf: hier gebeurt iets.
Zo besloot Abbring haar gast te tutoyeren, ook al gaf Weski de voorkeur aan u. Ze zette de internationale strafpleiter ongegeneerd neer als kattenvrouwtje/kluizenaar. Ze probeerde Weski uit te lokken door opmerkingen als 'je maakte wel een hoop heisa in de media'. Abbring legde haar probleem uiteindelijk maar op tafel: "We gaan hier heus geen RTL Boulevard spelen, ik zal niet vragen met wie je naar bed gaat. Maar we mogen toch wel weten hoe je bent geworden tot wie je bent?"
Maar veel verder dan een 'laat ik stellen dat ik uit een lange lijn van filosofen kom' en 'gelukkig is de mens die in zijn jeugd veel kunst en cultuur tot zich kan nemen' kwam het lange tijd niet.
Het permanent voelbare kat-en-muisspel ging meestal niet ten koste van de inhoud. Zo hoort de fragmentenlijst van Weski qua boeiend absoluut thuis in de top 10 van Zomergasten. Beelden over de goudkoorts in de onbarmhartige bergen van Canada (uit Dawson City:Frozen Time), een scene over overredingskracht en voor jezelf opkomen ('This is England'), het ritmische gezang van zwarte dwangarbeiders ('Afro-American Work Songs in a Texas Prison') en ijzingwekkende momenten van het Proces van Neurenberg ('Prosecuting Evil'): je zou de hele nacht gaan zitten kijken.
Maar tijdens de gesprekken tussen de fragmenten door was Abbring geregeld te geagiteerd. Of zelf veel te goed op de hoogte, waardoor uitleg achterwege bleef en je als kijker het gevoel had achter de feiten aan te rennen. Want hoe zat dat nou precies met dat proces over verhullend taalgebruik (?) dat Weski zelf aan haar broek heeft hangen? Of met die boosheid over de behandeling van Ridouan T.? Ik zat erbij en ik keek ernaar, maar kon niet echt aanhaken.
Een in aanleg interessante kwestie als de afkalving van de rechtspositie van de verdachte en het strenger wordende strafbeleid in Nederland strandde toen Abbring Weski niet serieus nam. "Dit is de werkelijkheid", zei Weski. "Dit is jouw werkelijkheid", sneerde Abbring. En de bal lag dood.
Toen Weski even later de gevoelens in de samenleving omschreef als 'de meute' wist Abbring dat niet te gebruiken om door te stoten naar Weski's diepere gedachten over onze maatschappij.
Uiteindelijk bracht een scène met Zadkine enig inzicht. De maker van het monumentale beeld 'De Verwoeste Stad' in Rotterdam bleek van grote betekenis voor Weski. Zadkine komt net als Chagall van oorsprong uit Vitebsk in Wit-Rusland, een regio waar de grote Joods populatie is weggevaagd. En Zadkine blijkt familie van Weski. Er is een gedeelde geschiedenis wat betreft dat verschrikkelijke, steeds terugkerende menselijke falen dat Weski bijna poëtisch zo omschrijft: "Genocide is het refrein van alle samenlevingen".
Het lijkt me Weski's goed recht dat ze die hele beerput niet wil legen. Dat ze liever in die lijn van filosofen staat, dan in die andere zich steeds herhalende rij van wreed onrecht.
En ik zie Weski vandaag in gedachten voor me, vast weer gewoon hard aan de slag als workaholic. Op vakantie gaat ze nooit, want 'vakantie is vluchtgedrag'. Maar dat klinkt misschien veel grappiger dan het is.