Youp en het juiste moment om te stoppen
Het was geen ontspannen gesprek, maandag bij Sophie & Jeroen. Enige gast was Youp van 't Hek, de artiest die deze week voor het laatst op de planken staat en 's lands populairste cabaretier werd genoemd. Huppetee. Aan Jeroen Pauw de taak hem samen met Claudia de Breij een eervol afscheidsinterview te geven namens BNNVara, de omroep waarvoor Van 't Hek tien oudejaarsshows maakte.
Twee olifanten in de kamer voorkwamen dat het een oppervlakkige loftuiting in de Ivo Niehe-stijl werd. Maar écht diep op de kwesties ingaan viel niet mee voor Pauw, die hem immers tegelijkertijd op een voetstuk moest zetten.
Het ene heikele thema was de timing van het afscheid. Youp van 't Hek zei zelf: "Ik stop liever te vroeg dan te laat." Maar al jaren gonst de vraag of Van 't Hek niet gedateerd is geworden. Oeps, ik zie dat ik eind 2020 zelf al oneerbiedig sprak over een reutelende oldtimer, in een column over de documentaire Youp!. Zijn collega Jochem Myjer zegt daarin: "Als hij er vol tegen ingaat, qua Black Lives Matter, #MeToo of Zwarte Piet, dan zegt de jongere generatie: je ziet het niet meer, je voelt het niet meer." En Claudia de Breij wenste Van 't Hek geen 23-jarige vrouwen als publiek: "Want dan heeft-ie wel een probleem." Met ter illustratie een fragment waarin Van 't Hek brult: "Niets erger dan een vrouw in een bodywarmer! Als iets alle seks uit een mokkel ragt dan is het een bodywarmer!". Zelfs de immer milde Herman Finkers bromt in Youp! over het gescheld en de kwetsende kwalificaties.
Bij Pauw aan tafel kwam nog een Hekkiaanse omschrijving voorbij: specialistenteefje. Inmiddels met bijsluiter: "Dat zou ik nu niet meer zeggen, maar toen wel."
"Ben je misschien onbewust het straatje van de witte oude man ingelopen?", wilde Pauw weten. De vraag landde niet echt: Van 't Hek vindt het gewoon heerlijk om te schelden als witte oude man, en heeft daarmee nog altijd succes bij zijn zaalpubliek. Een ballenbak die zich graag spiegelt aan de Gooise driftkikker.
De tweede delicate kwestie was hoe Van 't Hek zelf de black-out interpreteert die hij eind april had. Hij wist tijdens een show in Carré even niet meer hoe nu verder en de voorstelling werd afgebroken. Pauw vatte de koe bij de horens en noemde het woord dementie. Zowel Youp's oma als moeder kregen uiteindelijk deze ziekte, dus je mag veronderstellen dat Van 't Hek zal hebben gepanikeerd: o nee, klopt die ellendeling nu ook op mijn deur?
Niets daarvan: ik heb nog nooit iemand zo berustend over mogelijk naderend onheil horen spreken. Want op de vraag of hij wel eens bang is voor dementie zei Youp: "Soms. De kans is er, maar gelukkig weet ik het dan niet meer." Daarmee was voor hem de kous wel zo'n beetje af. Volgende vraag bitte.
Hoe dan ook: het uur eindigde perfect. Want hoe lomp ook in het gesproken woord, in zijn liedjes raakt Youp vaak met veel gevoel de kern van het bestaan. Hij zong 'Niemand weet hoe laat het is', over ons aller onwetendheid hoe het leven zal lopen. En je daarom maar beter kan leven alsof je in je laatste uur zit.
Kamagurka hoorde het allemaal aan en tekende ter plekke een cartoon: Youp op weg naar Ajax met de tekst 'eindelijk tijd voor de minder leuke dingen van het leven'. De aanstaande pensionado kon er smakelijk om lachen.