Winfried Baijens maakt van ons allen halve Zeeuwen
Wat is de magie van Het water komt, de NTR-serie over de Watersnoodramp van 1953? 'Een onverwacht succes', zo werd dit vrijdagse NPO2-programma genoemd bij onder meer Renze op Zondag. Maar ik snap ons kijkers wel. Het landschap van Zuidwest-Nederland, de mensen, de eenvoud: Het water komt voelt oer-Nederlands. Met presentator Winfried Baijens als de perfecte gids, zelf ook puur natuur en afkomstig uit Zeeland, uit Zeeuws-Vlaanderen.
Ai, een provinciegenoot wierp hem voor de voeten dat hij daarom maar een halve Zeeuw is. Je zag dat Baijens die even moest incasseren. Ook met de titel Zeeuw zijn sommigen daar blijkbaar zunig. Snel vergeten.
Maar niet dat het nu bijna 70 jaar geleden is, die rampzalige stormnacht van 31 januari op 1 februari. Ongetwijfeld gaan door deze serie meer mensen kijken naar de herdenking, volgende week bij de NOS. Wanneer ook de vraag aan de orde komt hoe veilig we nú achter onze dijken zijn. Hoe lacherig doen we niet over een mogelijke plaatsnaam als Amersfoort aan Zee, of zelfs Eindhoven aan Zee. Maar stel dat? Hoe profetisch is de titel Het water komt?
Een land dat zijn geschiedenis laat varen, begeeft zich op drijfzand. Het is daarom een groot goed dat mensen die er in 1953 bij waren nu zo indrukwekkend verslag kunnen doen op het grote podium van de landelijke televisie.
In een serie die natte klei en poëzie tegelijk is. Een terloops portret ook van de provincie. Een aquarel van een eilandenrijk waarop je het woord prozaïsch zou willen loslaten, als dat niet zo bijzonder klonk. Maar neem hoe Baijens, de jongen uit Philippine, turend over het grauwe landschap zich achteloos herinnert hoe in de Zeeuwse winters maandenlang 'de kleur uit de lucht is'. Het is wonderschoon en overstijgt de puur journalistieke aanpak. Baijens betrekt ons persoonlijk, maakt ons allemaal halve Zeeuwen.
Journalist Kees Slager vertelde hoe hij eind jaren tachtig als een van de eersten de herinneringen ging noteren van de mensen. "Bijna allemaal barstten ze los." Tot die tijd was herdenken iets van de overheden geweest, iets plechtigs, vol officiële stijfheid. In de getroffen gezinnen, families en buurtschappen gold het adagium 'Niet over vertellen, niet naar vragen.'
Niet klagen maar dragen, ook een populaire.
Maar zo werkt dat niet, weten we nu. Vroeger of later breekt de dijk. Nelleke Verboom, die in 1953 op een dak zat dat een vlot werd, knakte in 2007. En kon toen haar trauma pas verwerken. De pijnlijkste herinneringen moesten met EMDR-therapie worden aangepakt. Zoals hoe haar geredde moeder geen droge kleren kreeg voor haar bibberende kindertjes, omdat de mevrouw van de opvang in de christelijk-gereformeerde kerk wist dat ze hervormd was.
Veel fijner zijn natuurlijk verhalen als over de Urker vissers die voor één keer de zondagsrust lieten varen en kwamen helpen. En over het Wonder van Colijnsplaat, waar een losgeslagen schip zo perfect op de wal belandde dat hij een stormbreker werd voor de op springen staande vloedkering.
Herman van der Zandt presenteert volgende week vijf keer een kort Watersnoodjournaal, na het reguliere achtuurjournaal. Vast in dezelfde fijne stijl als de Bevrijdingsjournaals in 2020, toen ook zo'n onverwacht succes. We houden vast meer van onze historie dan we denken.