Wetenschappers zijn hot. En Janine Abbring is cool.
Zo. 'Zomergasten' heeft met de nieuwe interviewer Janine Abbring voor een verfrissende koers gekozen. Deze tv-maakster, meestal achter de schermen actief, opende het dertigste seizoen van VPRO's avondvullende praatprogramma met een prettig presentatiedebuut. Mede dankzij een droomgast die drie uur lang afwisselend en onderhoudend bleef: microbioloog Rosanne Hertzberger. Een nerd die midden in het leven staat, maar een zwak heeft voor eigenzinnige types die de kuddegeest tarten. Oftewel mensen die 'buiten de randjes kleuren'. In de wetenschap moet je soms ook luchtfietsen, is Hertzbergers devies. Maar er was weinig zweverigs aan haar te ontdekken.
Bij 'Zomergasten' zijn gespreksleider en gast volledig aan elkaar overgeleverd. Zonder sidekicks of andere tafelgasten die voor leven in de brouwerij kunnen zorgen. Het nieuwe decor maakt dit nog eens extra duidelijk: Janine en Rosanna waren volledig omringd door water, zittend op het dak van een kampeerwagen. Alsof dat water moest voorkomen dat een van de twee zou weglopen. Maar geen van beiden ging nat.
Het relatief blanco profiel van Janine Abbring vulde zich gaandeweg in. Ze is communicatief, soms wel wat uitleggerig, maar hield de lijn van het gesprek scherp in de gaten. Ze had zich duidelijk erg goed voorbereid en wist daarom precies wat ze wilde horen. Daardoor had ze met name in het begin de neiging Rosanne's antwoorden naar haar hand te willen zetten. En soms kapte ze Hertzbergers uitweidingen daarbij wel erg snel af. Een paar keer was dat ronduit jammer, maar op minstens even zoveel momenten zorgde Abbrings niet aflatende concentratie voor vaart.
En ze ontspande al snel. Je hoort in Janine's stem veel humor, maar ze hoefde daar zelf geen punten mee te scoren, ze stond in dienst van de geïnterviewde. En ook fijn: bij Abbring geen ongegeneerd peuren in de ziel op zoek naar emoties. Ook wat dat betreft hielden we het bij 'Zomergasten' droog.
De gast van gisteren was trouwens zelf uitstekend in staat haar grenzen te bewaken. Een vraag over haar joodse religie kapte Rosanne Hertzberger resoluut af. 'Ik vind dit een impertinente vraag, Janine. Straks moet ik nog vertellen of ik in God geloof. Dat vind ik heel intiem.'
Maar we leerden haar toch wel kennen. Als een gedreven wetenschapper met een grote pijnplek: een mislukt promotieonderzoek in de VS vanwege ruzie met haar begeleiders. Als een pionier die zich aan de publicatie-ratrace in de wetenschap onttrekt door haar onderzoeksresultaten gewoon op internet te publiceren. Als een vrouw met letterlijk en figuurlijk een prikkelende heldere blik. Als een commentator en columniste die onder meer het vrouwonvriendelijke karakter van GeenStijl en Dumpert aan de kaak stelt. Al levert dat dan weer een nieuwe stroom internetbagger op.
Hertzberger legde de vinger op de pols van onze hedendaagse maatschappij door te wijzen op het afkalvende vertrouwen in overheden en wetenschap. En tot welke verschillende reacties dat kan leiden: niet alleen tot massaal stemmen op de PVV zoals in Rucphen, maar ook tot steeds minder ingeënte kinderen in plaatsen als Bloemendaal en Wassenaar. Waar moeders zelf wel bepalen of vaccinaties zin hebben, wat de dokters ook zeggen.
Grappig, ik herinner me bij vorige afleveringen van 'Zomergasten' geregeld te hebben gedacht: mag er nu weer eens een filmpje? Deze keer leken de tv- en filmfragmenten soms een onnodige onderbreking van een interessant gesprek.
Veel kunst en cultuur zat er trouwens niet bij, in Hertzbergers selectie. Maar op het eind kregen we Whitney Houston voorgeschoteld, die het Amerikaanse volkslied zong. Een provocerende keuze in deze tijd van scepsis over de koers die het machtigste land op aarde momenteel kiest. Maar inderdaad: wat een kippenvel veroorzakende, eigenzinnige uitvoering van 'The star spangled banner'.
Hertzberger playbackte in de studio ongegeneerd mee. Gekke griet. Die gaan we vast nog veel vaker aan een gesprekstafel zien.