Wel-drinkers hebben niet veel op met niet-drinkers
Dus ik ook naar 'Roes' kijken, die documentaire over een groep mensen die een maand lang probeert geen alcohol te drinken. Met vooraf een redelijke dosis scepsis: mag er dan helemaal niets meer? Hoe braaf en sober moet de hedendaagse burger worden? Ook vroeg ik mij af: waar blijven de volksprotesten? Het ruimhartige drinken kan immers zó in de Nederlandse canon: al eeuwen en eeuwen staan wij van de lage landen bekend als goedmoedige drinkebroers. Toch zijn we rijk, groot en gezond. Onze genen zijn er vast op ingesteld. Drinken ies koeltoer!
Al deze olijkheid verdween als sneeuw voor de zon bij het zien van de film van Leo de Boer. Een man die leeft in een wereld waarin altijd wel een reden is om gezellig een ontspannend, welverdiend, feestelijk drankje te nemen. Een wereld die mij zeer bekend voorkomt, en waarin de grens tussen levensgenieten en drankzucht een vaag, onbesproken lijntje is. Maar die in elk geval niets met a-sociaal probleemdrinken te maken heeft. Toch?
Nadat filmmaker De Boer een keer van zijn fiets lazerde en een dokter hem de spiegel voorhield - via een foto van een vervette lever - besloot de filmmaker een poging tot stoppen of minderen te wagen. Want ziek worden, daar had hij geen zin in. Hij zocht een groepje medestanders bij elkaar en afgelopen januari gingen ze onder begeleiding de droogte in.
Er waren twee dingen echt schokkend in de VPRO-documentaire. In de eerste plaats de evidente struisvogelmentaliteit. Alcohol maakt absoluut blind voor het eigen gedrag. De verbaasde gezichten toen onbarmhartige maatbekers deze prima ontwikkelde mensen vertelden hoeveel officiële alcoholische eenheden ze écht dronken. Soms over de honderd per week, vaak twee tot drie keer zoveel als ze zelf dachten. Toch moest de vraag 'waarom drink je eigenlijk?' vaak vele malen worden herhaald voordat het hoge woord eruit kwam: oké, ik ben dus gewoon verslaafd.
Even verbijsterend waren de reacties uit de omgeving, hoe onsympathiek drinkende vrienden en zelfs levenspartners reageerden op het watertje of het kopje thee van de ander. Bah, wat ongezellig ben je, wat stel je je aan. Hoe kunnen we het nou leuk hebben als jij niet meedrinkt? De niet-drinker is een zeer irritant spiegelbeeld voor de wel-drinker.
Het was een uitstekende les. Lange tijd had ik ook de neiging om niet-drinkende personen - waarvan ik er maar weinig ken trouwens - als afwijkend te beschouwen, als minder sociale wezens zelfs. Logisch, als je door drinkers ook zo in de verdediging wordt gedwongen. Inmiddels heb ik enige ervaring met het inlassen van een alcoholloze maand - afgelopen september, na een niet alleen zónovergoten vakantie - en weet ik hoe vaak je je rug moet rechten. Richting je sociale omgeving, maar misschien nog wel het meest ten opzichte van dat stemmetje in je eigen hoofd: het is toch gewoon lekker, wat doe je nou moeilijk?
Maar dat fittere lijf en hoofd zijn onmiskenbare bewijzen dat het allemaal wel wat minder mag.
'Roes' is een schot in de roos voor iedereen die een beetje hulp kan gebruiken om zich beter te voelen, patronen te doorbreken. Op de VPRO-site kan je zien hoe het de deelnemers inmiddels vergaat. De meeste zien er sowieso een stuk frisser uit.