Voor hoeveel mensen wil je je leven riskeren?
Stel Nederland wordt aangevallen, ben je dan bereid om te vechten voor je land, met het risico dat je zal blijven in den slag? "Nou niet als ik daarmee maar twee mensen redt, dat zouden er wel minstens tien moeten zijn", aldus een middelbare scholiere, tijdens een actuele les over vecht- en sneuvelbereidheid in haar klas. Een fragment uit de eerste aflevering van het veelbelovende Dit is de kwestie, donderdag bij de EO.
Het voor deze omroep gezichtsbepalende trio Tijs van den Brink, Kefah Allush en Margje Fikse koos voor een rustige, afgewogen benadering van het eerste thema: zou je gaan vechten voor je land, zoals de Oekraïners nu doen? Vermeden werd sensationeel gehakketak over of je een betere Nederlander bent als zou vechten. Of dat begrippen als patriottisme en nationalisme eens uit het verdomhoekje moeten. Nee, het ging er veel subtieler aantoe.
Zo bezocht Fikse de ouders van de in Afghanistan dodelijk gewond geraakte Tom Krist. Deze eerste luitenant stierf in 2007 doordat iemand vlak bij hem zich opblies met een bomgordel, tijdens een missie die uiteindelijk is gecanceld. Fikse durfde met Wil en Marianne Krist naar het grote vraagteken te gaan: is hun Tom voor niets gestorven? De lieve mensen wisten de dood van hun zoon gelukkig evenwichtig te beredeneren: dit was hoe Tom wilde leven, hij stond voor zijn idealen, hij hield van zijn werk, hoe zinvol wil je het hebben? En Marianne heeft goede hoop dat door de positieve bedoelingen van de vredesmissie 'een zaadje is geplant', een zaadje dat uiteindelijk toch leidt tot een leefbaarder Afghanistan, zo proefde ik wat ze bedoelde.
Tijs van den Brink ging op bezoek bij monnik Thomas Quartier, in 2021 gekozen tot de Theoloog des Vaderlands. Hij is pacifist en zei: "Weerloos zijn is de meest weerbare houding die je aan kunt nemen." Maar hij hield heel verstandig veel slagen om de arm: Quartier kan niet bewijzen dat hij inderdaad de andere wang zal toekeren, wanneer de eerste klap wordt uitgedeeld.
Dat is ook een vreselijk moeilijk concept, vind ik. Zeker na net een gruwelijk artikel te hebben gelezen in De Standaard, over wat er bekend wordt over de verkrachtingen van Oekraïense vrouwen, mannen, kinderen en baby's door Russische soldaten. Zou je als wangkerende pacifist kunnen zeggen: "Je hebt mijn ene kind nu verkracht, neem ook het andere maar?" Dat zou wel een buitencategorie morele standvastigheid. zijn.
Zo zat in Dit is de kwestie nog veel meer om over na te denken. Zoals: Nederland heeft geen overwinningen te vieren, we zijn een land van slachtoffer-nationalisten. Was getekend historicus Wim Berkelaar, staande op De Dam. Tussen de graven op De Grebbeberg zei luitenant-generaal b.d. Mart de Kruif: "Een kansloos gevecht is niet hetzelfde als een zinloos gevecht."
Deze militair denkt dat wanneer 'ons vernislaagje van welvaart en vrijheid' door een agressor zou worden aangetast veel Nederlanders toch wel in de verdediging schieten, al wijzen de cijfers daar niet op. De EO liet onderzoeken hoeveel mensen bereid zouden zijn de wapens op te pakken om Nederland te verdedigen: 16 procent zegt ja en 68 procent zegt nee. En dat terwijl we op wereldschaal een van de gelukkigste volken zijn en echt alles hebben te verliezen.