Vliegende Hollanders, vervlogen tijden die weemoedig maken
Vreemd, dat de twee beste programma's van de NPO met elkaar moeten concurreren: het onmisbaar kritische 'Zondag met Lubach' staat vanaf nu wekenlang geprogrammeerd tegenover 'Vliegende Hollanders', de nieuwe dramaserie over onze KLM. En die oogt ronduit briljant.
Van AVROTROS mocht ik vorige week naast deel 1 ook deel 6 al bekijken en ik ben zwaar onder de indruk: Nederlandse drama van wereldklasse. De serie gaat over de ontstaansperiode van de KLM, met een focus op de dynamiek tussen de bevlogen eerste directeur Albert Plesman en de onstuimige vliegtuigbouwer Anthony Fokker. Een haat-liefde verhouding tussen een jongen uit het volk - Plesmans vader was eierhandelaar - en een telg uit een familie van bestuurders en academici.
In menig historisch drama gaat het volgen van zo'n persoonlijke relatie ten koste van de veel boeiender onderliggende verhaallijn zelf. Maar in Vliegende Hollanders blijft de geschiedschrijving gelukkig op de eerste plaats staan. Je voelt en ziet hoe de wereld er een eeuw geleden voor stond. Net opgekrabbeld uit een gruwelijke oorlog, waarin voor het eerst op grote schaal geproduceerde vliegtuigen een dodelijke rol hadden gespeeld - en zeker de Duitse gevechtsvliegers gemaakt door Fokker - gelooft Plesman heilig in de potentie van het niet-militaire vliegtuig. Hij ziet de luchtvaart als de grote verbinder tussen alle volken: als je elkaar beter leert kennen, komt dat de wereldvrede ten goede.
Confronterend om precies nu, in dit rampjaar 2020, getuige te zijn van hoe de KLM is ontstaan. Te zien hoe groot het avontuur van de ontluikende post- en burgerluchtvaart was. Welke risico's er werden genomen door de pioniers. Hoe onstuitbaar de vooruitgang was, hoe zoet de smaak van het succes. Jaloersmakend, de opwinding waarmee het hele land de vlucht van de Uiver van Londen naar Melbourne volgde, te zien in aflevering 6.
En dan te bedenken in welk zwaar weer de KLM vandaag de dag zit, met zijn Franse hoofdkantoor, de milieuproblematiek, de coronacrisis. Het stemt simpelweg verdrietig.
De serie gaat niet raken aan deze actuele misère: hij blijft beperkt tot de jaren 1919 tot 1939, het interbellum. Uit deze periode zijn niet veel originele vliegtuigen of gebouwen over, en wie wil weten waarom Vliegende Hollanders toch zo levensecht oogt, vindt op de AVROTROS-site een documentaire over 'the making of'.
Misschien moet je daar pas naar kijken als de hele serie achter de rug is: het filmpje geeft een paar geheimen prijs die het kijken minder spannend kunnen maken. Anderzijds krijg je nog meer respect voor de makers onder leiding van regisseur Joram Lürsen. Zoals de ferme jongens van Planet X, en hun visuele effecten.
Op de goed gecaste acteurs kom ik hier vast nog eens terug. Geniet voorlopig maar flink van Steef de Bot en Bram Suijker als de overtuigende jonge Plesman en Fokker. Over een paar afleveringen worden ze vervangen door de oudere Daan Schuurmans en Fedja van Huêt. Ik hield mijn hart vast voor deze wissel, maar de doorstart werkt wonderwel.