Versteende figuren
Twee meer dan bijzondere documentaires gezien deze week: welke spelletjes werden hier allemaal gespeeld? Bij de ene rolde ik van de bank van het lachen, de ander is er eentje om heel geconcentreerd er het jouwe van te vinden.
Eerst die gulle lach: die klonk maandag bij 'Bart en de steen die terug naar huis ging'. Als ergens het begrip feel good movie van toepassing is, dan wel op deze 2Doc van de Vpro. De film laat zien hoe kunstenaar Bart Eysink Smeets probeert een Drentse zwerfkei terug te brengen naar waar hij weg komt, de Åland-eilanden tussen Zweden en Finland. In de voorlaatste ijstijd is de kei willoos weggevoerd door een ijsstroom en Eysink Smeets bedacht: zou zo'n steen na honderdduizend jaar heimwee niet eens terug naar huis willen?
De kunstenaar begint aan een lang traject bezaaid met serieuze volwassenen die allemaal hun steentje moeten bijdragen aan het project: ambtenaren, burgemeesters, omwonenden, douaniers. Omdat Eysink Smeets - heel knap - nooit uit zijn rol valt en gortdroog doorzet, blijven al die betrokkenen serieus in de plooi. Jiskefet is er niks bij. Zeker wanneer twee iets minder serieus te nemen mensen zijn pad kruisen: esoterische types die aanbieden de diepste gevoelens van de steen te channelen, teneinde te ontdekken of Sten Rapaviki - zoals de kei inmiddels is gedoopt - wel echt weg wil uit Drenthe. Gelukkig, Sten blijkt er geen probleem mee te hebben, het project kan door.
"En hoe vond je het om te praten?", wilde de stenenfluisteraar nog weten. "Het is anders", zei de steen terug. Wonderschone televisie.
Communiceren met een schijnbaar onvermurwbaar rotsblok is ook waar 'De Hoofdpersoon' om draait, afgelopen weekend te zien in 'Het uur van de Wolf'. Een film die voelt als een drijfjacht waarbij de volhardende jagers hun prooi uiteindelijk tot overgave dwingen.
Het thema is #metoo, en hoe in het algemeen de processen tussen meer en minder machtige mensen fout kunnen lopen. Documentairemaakster Judith de Leeuw bedacht hiervoor een werkelijk geraffineerde constructie. Ze volgde een regisseur en een actrice tijdens de voorbereiding van een solovoorstelling die als thema heeft: grensoverschrijdend gedrag tussen een regisseur en een actrice. Met als prikkelend detail dat beide personen in het echte leven ervaring hebben met dit onderwerp.
Zo is de regisseur in kwestie Ruut Weissman, de toneeldocent en regisseur die moest terugtreden vanwege relaties met studentes en ook om andere misdragingen in opspraak kwam.
Weissman wordt ongenadig neergezet als een autoritaire man die altijd en overal precies weet hoe het moet. Grote-stappen-snel-thuis kun je hem als de machtige slechterik zien die over iedere naïeve jonge vrouw heenwalst. Het fascinerende aan De Hoofdpersoon is dat Weissman aan het eind zelf die conclusie ook trekt. En zegt: "Het moet ook eigenlijk maar een keer afgelopen zijn met mannen zoals ik."
In de Theaterkrant vertelt Judith de Leeuw dat Weissman de film ervaart als 'een totale ontmanteling van zijn ego, maar ook als heel bevrijdend'. En dat hij iedereen wel zo'n film gunt. Boven het artikel stond: 'Compassievolle film over Ruut Weissman'. Ik zou eerder zeggen: 'Onthutsende film van Judith de Leeuw, nietsontziend cameratherapeut'.
<<<Medialogica over de overgang>>>