Verloren kinderen. Ik gun hun moeders graag mijn rustige logeerkamer
Even terugschalen. Van een bizar mondiaal schandaaltoernooi en een beschamende nationale mediabeerput naar de stress in de besloten binnenwereld van probleemgezinnen. De docu Verloren kinderen biedt een verbijsterende blik achter een paar Nederlandse voordeuren. Volgens de bijsluiter wil de EO met de serie 'bijdragen aan een samenleving waarin er meer begrip is voor gezinnen met een complexe problematiek'. Na de eerste twee delen - op NPO3, woensdag en donderdag de overige twee - zou ik in ieder geval de op hun tandvlees lopende moeders een paar nachten mijn rustige logeerkamer willen aanbieden.
"Een nanny", antwoordt de uitgebluste Merel op de vraag wat ze nodig heeft, als een stranduitje met haar door woedeaanvallen geteisterde dochter weer een grote toestand dreigt te worden. De vraag werd haar gesteld door documentairemaakster Sahar Meradji, die vorig jaar de openhartige serie Seksengelen maakte, over het leven van vier sekswerkers. Nu heeft Meradji het vertrouwen gewonnen van drie gezinnen met een hoog adrenalinegehalte. Trefwoorden zijn autisme, geldgebrek, ruimtegebrek, jeugdtrauma's, hoogbegaafdheid en - meestal - weinig fiducie in de hulpverlening.
Zeker bij Marjolijn en Ronald: deze hoogbegaafde ouders van drie dito kinderen schakelden een paar jaar geleden zelf Jeugdzorg in, vanwege de psychische problemen thuis. Een paard van Troje, is nu het gevoel. Uithuisplaatsing door de Kinderbescherming dreigt en een vlucht naar België wordt voorbereid. Moeder slaapt soms maar een uur per nacht en dat helpt niet voor de stressbestendigheid. De scène, waarin twee mensen van de Kinderbescherming onaangekondigd voor de deur staan, is een van de heftigste die ik ooit zag. Marjolijn filmt zichzelf in totale paniek, volledig flippend. Vanaf haar puberleeftijd bijt ze zichzelf in haar armen om de angst in haar lijf onder controle te krijgen. Een kind moet haar troosten.
Je wordt er als buitenstaander vooral verdrietig van. Begrip krijgen is soms veel gevraagd. Neem moeder Astrid, zelf een slechte jeugd gehad en nu zit ze met vier kinderen beneden de vijf jaar - als ik goed reken - in een te klein huis met te weinig geld en een problematische man, de vader van de drie jongste peuters. Was de pil niet een idee geweest? "Daar moest ik 15 euro voor betalen, daar had ik geen zin in." Op de vraag wat haar zou helpen, weet Astrid geen antwoord te geven. Geregeld zegt ze: "Ik ga mezelf ooit verliezen."
Filmmaakster Meradji gaat soms ver. Zo zoekt ze de confrontatie met de hyperintelligente Florijn (17): "Ben je wel ontspannen als de camera draait? Als ik de hem uitzet word je ineens veel vrolijker." Hij geeft een perfect antwoord: "Als u de camera aanheeft gaat het meestal over de wat minder gezellige onderwerpen. School en zo. Terwijl ik het liever over draken heb."
Florijn omschrijft zichzelf als een rampzalig genie, zijn moeder noemt het 'een probleem met executieve vaardigheden': zoonlief weet niet hoelang hij moet douchen, maar wel hoe je een graafmachine in elkaar zet.
Ga er maar aan staan. En wat voor volgende generatie levert dit op? Maandag komt op YouTube het bijbehorende Verloren hulpverleners online, waarin hulpprofessionals gaan reageren op de beelden, zo is aangekondigd. Ik hoop van harte dat zij er beter van worden.
<<<Estland, Edam Gremdaat>>>