Topsporters kweken, met en zonder liefde
Nog niet in de stemming voor de finaleweek op Wimbledon of de start van de Tour de France? Dan even terugspoelen: woensdag was er een fascinerend portret te zien van de grillige tenniscoach Nick Bollettieri en donderdag een nostalgische documentaire over onze rechtlijnige Tourwinnaar Jan Janssen. Twee krasse knarren die nog steeds veel indruk maken. En twee films die vooral gaan over liefde.
Die over egotripper Bollettieri heet 'Love means zero'. Die over Janssen 'Alles is koers'. Maar misschien is 'Love means everything' een betere titel. Want waar was Jan Janssen geweest zonder zijn zorgzame Cora? Of zonder zijn keiharde vader? Nooit een complimentje kreeg Janssen van zijn strenge pa. Misschien precies wat nodig was om een volhouder te worden. 'Wielrennen doe je niet met een glimlach, het is altijd afzien', aldus de eenzame fietser die zichzelf op z'n oude dag (78 is hij nu) een prettiger mens vindt. De vroegere rotzak - ik citeer oud-collega's - is milder geworden na een ziekbed en door het besef dat het erom gaat dat mensen écht van je houden. 'En niet omdat je een winnaar bent.'
Zo'n besef lijkt bij de excentrieke tenniscoach Nick Bollettieri (86) nog altijd niet ingedaald. Hij runde 's werelds eerste tennisinternaat met leerlingen als de zusters Williams, Monica Seles, Tommy Haas, Anna Koernikova, Jim Courier, Boris Becker en vooral Andre Agassi. Vaak nog pubers, die hun coach verafgoodden en van hem hielden als een vader. Maar die door Bollettieri net zo makkelijk werden gedumpt als hij niets meer aan ze had wat betreft zijn eigen imago.
Adembenemend om de beelden terug te zien van de achtste finale tussen Courier en Agassi op Wimbledon 1989. Ze zijn allebei pupillen van Bollettieri, maar de coach zit pontificaal in het supportersvak van Agassi: het is duidelijk aan welke zoon hij de voorkeur geeft. Te lomp voor woorden, maar het fokte Courier dusdanig op dat hij korte metten maakte met Agassi.
Terugkijkend op dit soort momenten uit zijn leven lijkt Bollettieri niets te snappen van de mechanismes van liefde, waardering en aandacht. Zijn redenatie is: je hebt toch wat aan me gehad, je bent toch verder gekomen? Dus deed ik het goed. Bollettieri leeft in een parallel universum waarin hij niet eens meer de namen weet van zijn acht echtgenotes. Wel herinnert hij zich hoe een van die vrouwen hem voor het blok zette: ga je voor mij of voor die snotaap? Hij ging voor de snotaap, Agassi. "Nee, ik heb me nooit afgevraagd of dat nou wel eerlijk of fair was."
Documentairemaker Jason Kohn zuigt je het portret binnen via zijn eigen frustratie: hoe de cirkel van oorzaak en gevolg rond te krijgen? Waarom deed Bollettieri wat hij deed? Maar duiding, daar is bij Bollettieri geen beginnen aan. Met als grootste raadsel waarom hij zijn relatie met Agassi zo slordig verbrak. Alleen uit frustratie over geld?
"Had ik beter nagedacht, had ik de helft anders gedaan", zegt Bollettieri uiteindelijk dan toch.
Jason Kohn hoeft zelf niets te veranderen. Zijn portret van het 'Ego van de Eeuw' is meer dan geslaagd. En geeft en passant een indrukwekkende inkijk in de mentale leerschool die jonge sporttalenten door moeten om de top te bereiken.
<<<fossielvrij voetbalanalisten>>>