Tim den Besten, ouderwets homoseksueel
"Alleen al door met u te praten maak ik misschien een heleboel mensen boos." Tim den Besten, de openhartigste documentairemaker van ons land, waagde zich in het hol van de leeuw: als gelukkige homo - zoals hij zichzelf noemt - ging hij voor de VPRO naar een congres over homo-conversietherapie in Hongarije. Hij bleef er bewonderenswaardig kalm, was donderdag te zien in Van de andere kant, een zowel verhelderende als verwarrende documentaire.
Nu wist Den Besten zich daar in Hongarije dan ook omringd door louter keurige en aardige mensen, die als therapeut of ervaringsdeskundige allemaal klaarstonden hem te helpen. Ogenschijnlijk vanuit het standpunt dat je moet kunnen leven zoals je wilt. "Wij willen homoseksualiteit niet criminaliseren, zoals een deel van de LHBTI-wereld wél wil dat wij worden gecriminaliseerd", aldus dr. Mike Davidson, de vaderlijk ogende voorman van de IFTCC, de internationale federatie voor 'therapeutic and counselling choice'.
De grote adder onder het gras: in deze conversiewereld ontkent men dat je werkelijk gay kunt zijn. Homoseksualiteit wordt er gezien als een handeling, niet als wezenlijk onderdeel van iemands persoonlijkheid. In je jeugd is een keer iets misgegaan, wat later kan leiden tot vreemd seksueel gedrag, zo is ongeveer de theorie over LHBTI. Vriendelijke 'ex-gays' spraken dan ook luchtig met Den Besten over de fase vol ongewenste aantrekkingskracht die ze achter zich hadden gelaten. Dat boek was gesloten, nu waren ze gelukkig met een vrouw. Je homo of trans noemen: dat is een keuze. Maar hetero bén je.
Via deze gedachtegang wordt het begrijpelijk waarom mannen als Poetin en Orban zo fel tegen brede seksuele voorlichting op scholen zijn, en spreken over LHBTI-propaganda: hoe minder er wordt gesproken over niet-heteroseksuele levensvormen, hoe minder kinderen en volwassenen zo'n stoornis gaan ontwikkelen.
Bij vlagen leek de argumentatie tot verwarring bij Den Besten te leiden. Gloort er voor hem ook een heteroseksueel bestaan aan den einder? Hij wist al jong dat hij gay was, maar vindt de vraag of hij zo is geboren of zo is geworden wel een interessante.
Althans, als die kwestie dan maar niet zo plat wordt behandeld als woensdag door Humberto Tan, vervanger van de zieke Eva Jinek. Weinig subtiel informeerde Tan of Den Besten wel stijf kon worden van een vrouw. "Nou als ik in een trillende bus zit of tegen die paal daar wrijf lukt het ook wel", riposteerde de geagiteerde documentairemaker. Moest hij ook hier nog gaan bewijzen dat hij echt homoseksueel is?
In dit fluïde tijdperk lijkt dit trouwens een achterhaald etiket te worden. Den Besten bezocht een middelbare school in Weert, waar tijdens de viering van Paarse Vrijdag de gender- en seksuele fluïditeit tegen de plinten klotsten. Den Besten voelde zich er bijna ouderwets, als rechttoe rechtaan gay man. Sprak over een aanstormende generatie 'die per dag bepaalt wat-ie wil zijn en iedereen vindt het prima'.
Hij bezocht in arren moede een fluidity coach, om zijn mannelijke en vrouwelijke eigenschappen in beeld te krijgen, en te vragen of het label 'homo' nog wel bij hem past.
Hernieuwd houvast bood het niet. Heen en weer gaan tussen ervaringen en keuzes, daar doet ook zo'n fluidity coach niet al te ingewikkeld over.