Theo Maassen wachtte in Zomergasten het onderzoek naar Arib niet af
Oké , ik weet dat mijn klacht over Theo Maassens eerste twee Zomergasten-edities was dat hij zich te idolaat betoonde over zijn gesprekspartners, te weinig afstand bewaarde, niet kritisch was. Maar in zijn gesprek zondag met Khadija Arib barstte hij op een gegeven moment in een nogal lomp lachen uit, de oud-Kamervoorzitter verwijtend dat ze geen zelfkennis heeft. "Nobody is a villain in his own mind", zei hij, hiermee de onder vuur liggende Arib alvast veroordelend voordat het officiële onderzoek naar haarhandelwijze zelfs maar is begonnen.
Dat is dan wel weer het andere uiterste.
Vooraf was de keuze voor deze zomergast er al een die de wenkbrauwen deed fronsen: wat gebeurt er als je een beschadigde vrouw als Arib een drie uur durend podium geeft? Een vrouw die in een turbulente, onaffe situatie zit, een vrouw waarover verhalen de ronde doen dat ze bij het reorganiseren van het Kamerbedrijf een intimiderende leider was. Zou zo'n zwaard van Damocles niet het hele gesprek domineren?
Om dat te vermijden koos Maassen ervoor om eerst twee uur lang de olifant in de kamer niet te benoemen, de koetjes en kalfjes voorrang te geven. Maar de spanning was voelbaar. Arib stelde ergens dat humor 'haar zuurstof' is, maar er werd zondagavond weinig gelachen. Tegen half 11 ging de beerput dan uiteindelijk toch open. En raakte het gesprek in een stroomversnelling.
Was in de eerste twee uur de aanspreekvorm u al beter op zijn plek geweest - Arib bekleedde als voorzitter van de Tweede Kamer vijf jaar lang toch een van de respectabelste functies in ons land - in het laatste uur was het helemaal gênant zoals Maassen over Arib heen walste. Waar Arib haar realiteit beschreef, dat ze op basis van anonieme verklaringen is zwartgemaakt, dat ze nog altijd niet weet wie haar nu van wat precies beschuldigt, moest Maassen al snel zijn eigen mening kwijt. Hij zag het anders, want hij had zich erin verdiept.
"O, je hebt je er in verdiept", zei Arib niet on-cynisch.
Maassen maakte duidelijk dat hij gelooft in de kritiek, en zich kan voorstellen dat Arib zelf niet in de gaten had hoe bedreigend of intimiderend ze misschien was richting haar collega's en medewerkers. "Ervaringen zijn subjectief, we hebben toch blinde vlekken voor ons eigen gedrag", probeerde hij haar te laten twijfelen. "Het kan toch zijn dat jij het anders beleefd hebt, je niet weet wat je effect is, dat je intimiderend kan overkomen. Dat maakt je geen slecht mens."
Hij was niet geïnteresseerd in de details van Aribs kritiek op de huidige Kamervoorzitter Vera Bergkamp, die in haar ogen verkeerd en onreglementair heeft gehandeld in deze affaire. Over wie ze onverbiddelijk is. Arib stelde dat onder het voorzitterschap van voorgangers Frans Weisglas, Gerdi Verbeet of haarzelf nooit zo'n circus zou zijn opgetuigd. "Een Kamervoorzitter heeft geen bevoegdheid om zo'n onderzoek te laten starten." Een onderzoek waartoe eind september 2022 werd besloten, maar waarover nu, bijna een jaar later, nog geen nadere berichten zijn.
Het klonk per saldo wat lafjes, dat Maassen zijn vertrouwen in de rechtstaat uitsprak en hoopte voor Arib dat het onderzoek snel duidelijkheid gaat brengen."Maar stel er komt niets uit, dan ben je al wel voor de trein gegooid", schetste Arib bitter, herhalend dat ze nog altijd niet weet wat de aantijgingen zijn. "Ik hou een gezond wantrouwen als het om de macht gaat."
Arib zal veel kijkers plezier hebben gedaan met het fragment uit het onvergetelijk grappige en openhartige interview van Ischa Meijer met Annie M.G. Schmidt in 1992, over haar seksuele belevenissen. Ook het weerzien met Dries van Agt en Hans Wiegel, in 1999 op safari onder leiding van Rik Felderhof, had iets nostalgisch vanwege de hoffelijke manier waarop de politieke rivalen elkaar bejegenden. Concluderend dat in de jungle waarschijnlijk meer sprake is van fair play dan in de politiek.
Belangrijk waren de beelden van de waarheidscommissie in Marokko, die nodig waren na het overlijden van koning Hassan in 1999. Ze deden beseffen hoe kort geleden nog maar het land leed onder een gewelddadige dictatuur. "Waarin vrouwen niet eens tweede- of derderangsburgers waren, maar gewoon niet meetelden", aldus Arib die in 1975 als 15-jarige naar Nederland kon komen. Ze werd hier al snel politiek actief en daarom in de gaten gehouden door het Marokkaanse inlichtingensysteem. En in 1989 tijdens een bezoek aan Marokko opgepakt en twee weken ondervraagd in een gevangenis. Waar Maassen vreemd genoeg niet over doorvroeg.
Ontroerend en bemoedigend was een gesprek dat Joris Linssen (Hello, Goodbye) op Schiphol had met een jong uitgehuwelijkte Egyptische vrouw, die Nederland eeuwig dankbaar is voor de hulp die ze er kreeg om te kunnen scheiden van haar gewelddadig man. En een eigen leven op te bouwen, veilig en in vrijheid.
Over Aribs toekomstplannen, nu ze uit de politiek is, ging het niet. Al informeerde Maassen even of ze zou happen stel Pieter Omtzigt vroeg haar zijn premier te worden. Arib stelde dat politiek groter en breder is dan alleen de Tweede Kamer of lid zijn van een partij. "Ik heb het 25 jaar gedaan, mooie dingen meegemaakt, minder mooie dingen." Maar geen politiek meer, dat hoofdstuk is afgesloten, zei ze. Het klonk eerder als een deur die keihard is dichtgeslagen.