Roofkunst moet terug, maar niet te snel

Vrijdags worden we verwend met twee series waarvan ik absoluut alle afleveringen ga zien. De een gaat over roofkunst, de ander over Christine Keeler en de Profumo-affaire. Zeer verschillend, maar voor beide series geldt: het zijn kinderen van deze tijd.

Roofkunst is een verhelderende reeks van BNNNVara waarin een gepassioneerde Erik Dijkstra laat zien hoe er wordt geredeneerd en gesteggeld over het teruggeven van Westerse museumschatten aan de landen van herkomst, vaak voormalige koloniën. Zoals het kleine kanon van Kandy uit Sri Lanka, dat in het Rijksmuseum staat. Of het ebbenhouten masker van Luba uit Belgisch Congo, dat in het Africa Museum in Tervuren hangt, bij Brussel.

Echt ingewikkeld lijkt de vraag niet, waar deze pronkstukken thuishoren. Althans, de gemiddelde Nederlander zal het onrecht vinden dat de door de Spanjaarden geconfisqueerde 'De Tuin der Lusten' van Jeroen Bosch nu nóg in het Madrileense Prado hangt. Zo geldt dan toch ook dat dit kanon en dit masker terugmoeten naar het land van herkomst?

Zo'n kort-door-de-bochtredenatie snijdt ongetwijfeld door de ziel van menig museumconservator. Of jurist. Of politicus. Dijkstra komt in ieder geval terecht in een woordenjungle, waarin 'meenemen' en 'verwerven' iets heel anders lijken dan 'stelen'. Zeker conservator Julien Volper van Tervuren wringt zich in alle bochten. Hij beheert honderdduizend Congolese objecten, waarvan de meeste in de opslag liggen. "Dat lijkt veel, maar het museum bestaat ook al honderd jaar",zo relativeert hij het aantal.

Dijkstra reisde met Martine Gosselink van het Rijksmuseum naar Sri Lanka om de herkomst van het sierlijke kanon van Kandy te verifiëren. Althans: eigenlijk deed ze vooral onderzoek naar hoe je zo'n herkomstonderzoek opzet. "Je moet het netjes doen. Stel zo'n kanon gaat terug en we ontdekken na vijf jaar dat het geen diefstal was, maar een geschenk aan Nederland?".

Ook bij haar proefde je hoe het moeilijk het is om afstand te doen van mooie spullen.

'Niet zeuren' is daarentegen de houding van historicus Lodewijk Wagenaar (UvA). "Ik denk niet dat een van de miljoenen bezoekers van het Rijksmuseum de lege plek zal bewenen als dit kanon teruggaat naar Colombo."

Zelfs directeur Gryseels van Tervuren vertelde aan Dijkstra dat hij vindt dat 'zijn' masker retour moet. Misschien dacht hij daarbij: het zal mijn tijd wel duren. Restitutie is aan de politiek, een besluit is nog niet in zicht.

Maar het mooie van deze tijd: Verweggistan is Verweggistan niet meer. Vanuit de diepste binnenlanden van Congo-Kinshasa kon dorpshoofd Kasongo Muida per telefoon Dijkstra en de wereld laten weten waar het masker hoort. Iedere stem wordt gehoord.

Verdorie, weinig ruimte nog voor mijn andere actuele liefde, 'The trial of Christine Keeler' (NTR). Het eigentijdse aan deze serie is dat hij het perspectief kiest van de piepjonge vrouwen, die betrokken waren bij het seksschandaal dat de Britse politiek rond 1963 bezighield. In interviews vertellen de makers van de BBC-serie hoe behulpzaam #MeToo was, om het beeld eens te kantelen. Waar Keeler decennialang als sluwe en slechte sloerie werd gezien, zie je nu hoe kwetsbaar en arm de twintigjarige in feite was.

Mooie acteurs, mooie reconstructie, helemaal 2021.

<<<koningsdag                                                                                  Yab Yum>>>