Panamapapers inspirerend voor Jan Modaal
Waarom zouden wegsluisconstructies om belasting te ontwijken alleen iets zijn voor grote bedrijven als Apple en Google? Kan een kleine ondernemer niet ook iets slims doen via Bermuda of de Kaaimaneilanden? Een intrigerende vraag die wordt uitgezocht door Jan Versteegh, een van de smaakmakers bij BNN op dit moment. Als 'Jan de Belastingman' probeert hij heel concreet een legale buitenlandse route te vinden om de inkomsten van zijn eigen onderneminkje uit de handen van de Nederlandse fiscus te houden.
Zijn stijl? Het open vizier. Als een frisse klompendrager sprak hij vorige week in de Amsterdamse Zuidas lukraak kantoormensen aan. Kon iemand hem adviseren? Trouws economieredacteur Jan Kleinnijenhuis - gelauwerd voor zijn werk aan de Pananamapapers - had Jan immers verteld dat via die Zuidas zo'n 4000 miljard euro buitenlands geld wordt doorgesluisd via belastingmijdende 'oplossingen'. Oftewel zeven keer de omvang van de Nederlandse economie. Als er ergens een deskundige te vinden is, dan dus daar wel. Maar iedereen dook weg.
Het was een uitstekende eerste aflevering waarin we zagen hoe pathetisch het belastingontwijken er in de praktijk uitziet. Doodse kantoorkamers moeten een internationaal hoofdkantoor voorstellen. Met als dekmantel een groene kamerplant ten bewijze dat er heus wel eens iemand werkt. "Nederland staat boven aan de lijst van belastingparadijzen", zei Kleinnijenhuis. In 2013 nam de Tweede Kamer via een ruim gesteunde motie nog geïrriteerd afstand van dit begrip.
'Jan de Belastingman' zette op een rijtje hoe wij gewone mensen wél van de vroege ochtend tot de late avond belasting aan het betalen zijn. Bij het eerste doortrekken van de wc rinkelt de kassa al qua rioolheffing, zuiveringsheffing en waterschapsbelasting. Dan kleren: stel je geeft daar maandelijks 80 euro aan uit, dan kost dat 45 cent btw per dag. En daarna al die accijnzen en heffingen voor mobiliteit, telefoon, zorg, voedsel, alcohol plus de loonbelasting: Jan Modaal is dagelijks 42,05 euro kwijt aan de overheid.
De aflevering deze week was taaier: Jan toog naar Bermuda, maar ook daar zat niemand op deze kleine vis te wachten. De trustfondsen kwamen niet voor zijn camera. Alleen de minister van Financiën wilde best wat pr-blabla kwijt. Wel indrukwekkend waren beelden van een kleine ruimte vol brievenbussen, blijkbaar allemaal van grote bedrijven. De heilige graal van het kapitalisme. Google zetelt in busnummer 666.
En ik weet nu waarom die nette korte broeken bermuda's heten: het is er het lokale zakentenue, gecombineerd met blazer en lange kousen.
Jan liep op Bermuda z'n tijd te verdoen in zijn nieuwe roze broekje. Maar terug in Nederland trof hij Jan van Tilburg, een 'kleine' belastingadviseur die zzp'ers wel kan helpen. Zijn idee: richt met anderen op Guernsey een bv op en breng daar je eigen merk onder (Ik, Jan Versteegh). Huur dat merk vervolgens van die bv voor veel geld. Zo maak je in Nederland minder winst, terwijl de inkomsten op Guernsey minimaal worden belast. Je belastingen optimaliseren, heette het eufemistisch.
