Open mond of open mind.
"Mijn man wil vijftig kinderen. Zelf waren we thuis met z'n vierendertigen, maar vijftig lijkt me echt te veel." De serie 'Three wives, one husband' - zondag gestart op NPO 3 - laat je van de ene verbazing in de andere vallen. Hij gaat over orthodoxe mormonen die afgezonderd leven in een gemeenschap van honderd zielen in de woestijn van Utah. Dat ze zich niet graag laten zien komt door hun bekritiseerde manier van samenleven: in de helft van de gezinnen is sprake van een pluraal huwelijk. Polygamie zo u wilt. Het knappe van de serie? Eerst kijk je met een open mond, daarna confronteert hij je met je open mind.
Dat deze mormonen zich hebben laten filmen is omdat ze moe zijn van het oordeel van de buitenwereld. En de permanente dreiging gearresteerd te worden: de wetgever verbiedt hun levensstijl. Een kwestie van semantiek, legt Enoch uit: 'Zou ik ze minnaressen noemen dan is er niets aan de hand, maar spreek ik over mijn twee echtgenotes ('wives') dan bemoeit de staat zich ermee.' Hij heeft twee vrouwen, zeventien kinderen en is met toestemming van het thuisfront bezig een derde vrouw het hof te maken.
Misschien ziet u Enoch nu voor u als een autoritaire bebaarde man met handen als kolenschoppen waarmee hij twee uitgewoonde, timide wezentjes onder de duim houdt. Nee, hij is een frisse vent. En zijn vrouwen zijn aantrekkelijke, goedlachse, intelligente types. Ze hebben banen, dansen op popmuziek, kijken fris uit hun ogen. En hun kinderen lijken een heerlijke jeugd te hebben op Rockland Ranch, een sprookjesachtige wereld aan de voet van een spectaculaire rotspartij. Je kan het slechter treffen, zou je denken.
Ook Abel woont hier. Hij heeft drie huizen naast elkaar, met in ieder huis een vrouw en kinderen. Om de drie dagen hebben ze hem een dag over de vloer. Zeker deze man met z'n flauwe grapjes bekeek ik in het begin argwanend. Want hij zegt nou wel heel vroom dat het plurale huwelijk hem dichter bij God brengt (omdat Abel net als Hij zijn liefde moet verdelen over meerdere mensen), maar is dit niet ook gewoon een geile man die met twee maten meet?
Het irritante maar ook intrigerende van 'Three wives, one husband' is dat dit soort kritische vragen niet worden gesteld. In de vier afleveringen - die ik allemaal al verslonden heb via het Britse Channel 4 - komt het woord seks zelfs niet een keer voor. Maar het woord liefde wel duizend keer. Steeds komt naar voren hoe moeilijk deze mensen het zich maken door vrijwillig te kiezen voor een leven waarin jaloezie, onevenwichtigheid en drogredenaties altijd op de loer liggen. Het is praten, praten, praten. Als het Abel alleen om de seks ging, had hij wel een gemakkelijker constructie kunnen vinden. En de vrouwen hadden nee kunnen zeggen.
Kortom: met zwart-witdenken kom je bij deze serie nergens. Even dacht ik dat de filmmakers wellicht zelf mormonen zijn. But no. In een interview geven ze wel aan dat 'zodra Trump op de nucleaire knop drukt' ze naar Rockland Ranch zullen vluchten. Want deze mormomen geloven dat het einde der dagen gepaard zal gaan met ruim drie jaar chaos en honger en hebben daarom allemaal hun zonnepanelen, water- en voedselvoorraden op orde. Hoe groot hun familie ook is.