Nasrs Wunderkammer: Büchiaans en confronterend voor de bovenkamer
Boudewijn Büch is niet dood, hij leeft! En wel via Ramsey Nasr, de culturele duizendpoot die als acteur wel vaker personages tot leven wekt. In Dr. Nasrs Wunderkammer (NTR) herinnert de enthousiaste Nasr aan wijlen boekenfanaat Büch omdat hij de kijker dito begeesterend aanzet tot het opslurpen van kennis. Met woensdag in aflevering 1 de natuur als leitmotiv. Waarbij het nieuwsgierig aagje aan het eind danig op zijn sodemieter kreeg van een kunstenares met Surinaamse wortels, die hem voorhield dat de kennishonger van de Europeaan veel te veel kapot heeft gemaakt.
Maar eerst dartelde Nasr nog door zijn huis om te tonen waaraan hij zijn geld besteedt: aan het verzamelen van prenten, boeken en tekeningen van pionierende biologen en geologen, en ook van fossielen en opgezette dieren en vlinders. Is hij een hoarder, zoals mensen met een verzamelstoornis tegenwoordig heten? Nasrs huis oogde niet echt verontrustend, hij lijkt aan de goede kant van het spectrum te zitten. Toch dwaalden mijn gedachten af: zou je met deze man leuk getrouwd zijn? Of zou hij de partner die hem boeit het liefst ook in een doosje willen doen?
Opdat dit een serieuze rubriek blijft, terug naar de realiteit. Nasr liet zien welk fantastisch werk is geleverd door dappere onderzoekers toen de aardbol nog grotendeels terra incognita was. En wat een getalenteerde kunstenaars zij soms waren. Zo blinken de tekeningen van Maria Sibylla Merian uit qua details en kleuren. Deze Duitse onderzoekster (1647-1717) maakte furore met haar werk over de flora en fauna van Suriname en werd in 1997 in Trouw nog geroemd om haar oog voor de misstanden van de slavernij: "In een van haar notities maakt ze er melding van met welk kruidenmengsel de als slaven gehouden vrouwen hun kinderen aborteren, zodat die niet de brutaliteiten van de Nederlanders hoeven te doorstaan."
Nou, ze wordt bedankt maar niet heus, stelt anno 2023 cynisch Patricia Kaersenhout, treffend betiteld als beeldverstorend kunstenares. Zij vertelde dat nadat Merian onthulde welke vruchtafdrijvende planten de vaak verkrachte vrouwen gebruikten, de slavenhouders de teelt ervan simpelweg verboden.
Zijn bezoek aan Kaersenhout zette Nasrs eredienst voor de kennis in een ander kader. "Waarom wil de Europeaan alles onderzoeken en categoriseren?", vroeg zij zich af. Een verwarrende kwestie voor iedereen die is opgevoed met 'onderzoekt alles en behoudt het goede'. Nu komt daar in 1 Thessalonicenzen natuurlijk wel achteraan: 'en vermijd elk kwaad, in welke vorm het zich ook voordoet.'
Nasr werd er zichtbaar beroerd van, dat nieuwsgierigheid ook een slecht ding zou kunnen zijn. Maar hoorde gelaten aan wat Kaersenhout opsomde aan nevenschade: geweld, ziektes, het roven, het opdringen van het christendom, racisme, het inferieur maken van andere culturen.
Pijnlijk helder, zei verzamelaar Nasr over de woorden van Patricia. "Maar je kunt de tijd niet terugdraaien zonder jezelf uit te wissen", constateerde hij ook. "Al zouden we anders willen, het plunderende verleden is de basis van ons huidige bestaan." En uitte zijn vrees dat we nog steeds gebruikmaken van vernietigende systemen.
De Wunderkammer van Nasr levert de komende vijf afleveringen vast nog veel meer aanwinsten voor ieders bovenkamer.