Na zonneschijn komt regen. De Vierdaagse is (ook) lijden.
Ook mijn huisje heeft een kruisje: in een grijs verleden liep ik een keer de Nijmeegse Vierdaagse uit en de medaille kreeg een plaats in mijn juwelenkistje. Want een kostbaar kleinood is het, duur betaald met spierpijn, zweet en blaren. Kijkend naar steeds feestelijkere en joligere tv-reportages over de Vierdaagse denk ik wel eens: waar zijn de beelden van het grote lijden? Waar het besef welke fysieke topprestaties hier worden geleverd? Maar ook: staan er tegenwoordig ergens nog wel eens géén juichkoren langs de weg? Ik herinner me intens eenzame momenten op eindeloze rivierdijken.
"Heuvels geven vleugels" klonk het bij Omroep Gelderland en ik kan het beamen: de Zevenheuvelenweg op mijn dag 3 was een groot feest. Maar toen kwam dag 4. Ik liep alleen. Vriendin Connie d'r knieën waren er de eerste ochtend al mee uitgescheeën, vriend Steffen had een ander schema - hij moest tien kilometer meer - en op die laatste vrijdagochtend liep niemand mijn tempo. Stampende soldaten gingen veuls te hard, gewone stervelingen weer te langzaam om bij aan te haken. Ik vond er geen moer aan, lijf en hoofd deden pijn en ik zwoer op die uitzichtloze, droge dijk langs de Maas dat deze eerste keer ook de laatste zou zijn.
Wat een vreugde, toen uren later de laatste controlepost in beeld kwam. Het was volbracht! Een diepe domper volgde, toen bleek dat daarna nog kilometers doorgelopen moest worden om hartje Nijmegen te bereiken: de intocht over de Via Gladiola liep je toen blijkbaar louter ter ere van het publiek, voor de lol van al die feestende toekijkers. Want je medaille was al in de pocket.
Zand erover. Inmiddels omarm ik de kermis eromheen, zoals geëtaleerd in de reportages van de dartele Harm Edens op TV Gelderland. De eerste Vierdaagsedag dit jaar was meteen Roze Woensdag en naast vrolijke gesprekjes met kleurrijke passanten hield Edens een lief interview met puber Max. Voorheen een meisje, nu in transitie naar een nieuw persoon. En onderweg naar de eindstreep met vele solidaire mensen in roze kledij. In Het gevoel van de Vierdaagse op NPO1 diepte activist Clem Bongers herinneringen op aan waarom Roze Woensdag er kwam: in 1983 werd tijdens anti-homorellen een Nijmeegs homocafé geattaqueerd. Politieagenten kwamen pas in actie toen ook zij werden belaagd. "In 1983 kon je beter een politiepaard zijn, dan homo", schreef het lokale COC toen.
Dat gaat toch echt allemaal een stuk beter nu, gezien het roze straatbeeld woensdag. En hoe mooi dat het ook met de vrouwenemancipatie opwaarts gaat: in Het gevoel van de Vierdaagse waren nieuwe hulpmiddelen te zien die de zo onhandig ontworpen vrouw in staat moet stellen óók staand te plassen. Het werd uitgetest op een mobiele, duurzame plaslocatie, en begrijpelijk doch jammer dat de camera niet alle details kon filmen. Ik weet er graag meer van.
Nu heb ik zelf buiten de bebouwde kom weinig moeite met wildplassen. C'est la nature, toch? Ik duik zo achter een struik. Misschien een familiedingetje: tijdens uitstapjes had mijn opa liever dat mijn oma - tot op hoge leeftijd - het in de natuur deed en openbare toiletten meed. Daar kon ze immers ajts oplopen. Aids, ja. Het was allemaal lang voordat Roze Woensdag bestond.