Na Van Kooten en De Bie kwam Lubach, komt...?
Daar gaat ons nationale geweten. Ik weet zeker dat menige kijker dit weekend, na de echt allerlaatste aflevering van Zondag met Lubach, wat weemoediglijk was. Zonder hoeksteen Lubach voelt het gebouw van onze samenleving wiebeliger. Alleen hoe hij ons zondag wist te bemoedigen nog even vol te houden, qua coronagedrag. Niemand doet hem dat momenteel na.
Vijf jaar geleden won Zondag met Lubach de Zilveren Nipkowschijf en ik herinner me het juryoverleg. We waren ervan onder de indruk dat het Team Lubach lukte wat iedereen wel wil: een succesvolle satirische nieuwsshow maken, op z'n Amerikaans, met een mix van entertainment en onderzoeksjournalistiek. "Naast de aanstekelijke meligheid en de scherpe satire is ZML een belangrijker duider van het nieuws geworden", vonden we toen al. "Een zondagavondtraditie die na het pensioen van Van Kooten en De Bie eindelijk wordt voortgezet."
Eindelijk? Ik moest nazoeken hoe groot dat pensioengat was en schrok: de laatste Van Kooten en De Bie op de zondagavond was in maart 1998. Lubach startte eind 2014. Laten we hopen dat de VPRO niet opnieuw zoveel jaren nodig heeft om een zondagse hofnar op te duiken.
Als je cynisch wilt zijn zeg je: Lubach en zijn team konden vooral heel goed de krant lezen. Ze deden vaak niet meer dan op een rijtje zetten wat collega journalisten hadden uitgezocht en onderzocht. Misschien dat ze vervolgens een decibelmeter lieten bepalen welk onderwerp het werd, bij welk dossier hun what the fuck het hardst klonk?
Ja pardon, maar 'nu breekt me de klomp' zegt niemand meer.
Je voor je heldere hoofd slaan is door Zondag met Lubach een prima programmaconcept gebleken. Consequent reageren is wel weer iets anders. Velen van ons lieten van harte de politiek het huiswerk rond TTIP en Sleepwet overdoen, maar een op de burger zelf gerichte actie als Bye Bye Facebook werd geen groot succes. Uit vrije wil je account sluiten en jezelf iets leuks ontzeggen, is wel weer heel principieel.
Ik ben dan ook benieuwd wat we gaan doen met onze onvrede over het WK in Qatar. We weten dat we voor een geldmachine worden gespannen, door de Fifa en het emiraat. We weten van de dode bouwvakkers. We weten van de wurgcontracten. Via een fragment in Lubach weten we nu ook wat de Indonesische werkster van Frank de Boer in Qatar overkwam toen ze haar paspoort terugvroeg bij de autoriteiten. Blauw geslagen ogen.
Maar wat deed ik toen Oranje vorige week twee kwalificatiewedstrijden speelde? Automatisch stemde ik mijn tv-avond erop af. Dacht niet aan de misstanden in Qatar, wond me eigenlijk alleen op om dat handjevol publiek dat was toegelaten bij de wedstrijd tegen Letland, omdat het drukker leek te zijn met bier drinken en kletsen, in plaats van met wat er op het veld gebeurde.
In Studio Voetbal stelde voetbalmakelaar Raiola zondag dat je de voetballers zelf in ieder geval niet moet opzadelen met het voeren van politieke acties. Zij zijn niet degenen die voor Qatar hebben gekozen. Waar blijf je, als je van voetballers politieke instrumenten maakt, vroeg hij zich af. "Moet dan ook de Nederlandse competitie worden stilgelegd totdat ons land 'Groningen' of de toeslagenaffaire heeft opgelost?"
Het was eerder cynisme, dan satire. Maar in het Lubachloze tijdperk gaat de lach natuurlijk wel door.