Mediawijsheid, ook voor fossielen.

Een verontrustend verrassend programma: 'De Mediawijsheidtest', dinsdag bij BNNVara. Via vijfentwintig vragen kon je testen hoe goed je de online wereld begrijpt, een in feite nog maar piepjong fenomeen. Kijk op YouTube de interviews van Frans Bromet uit 1998 nog maar eens terug, waarin hij mensen vraagt of ze een mobiele telefoon willen hebben. Een jonge moeder proestte het uit: "Ben je aan het fietsen, word je gebeld?" Ze vond het een hilarisch idee.

Maar dat gelach is inmiddels wel verstomd. Van de Nederlandse jongeren zit 99 procent op social media, en bijna dertig procent noemt zich verslaafd. Als leden van een nieuwe kudde waarin het klotst van sociale stress en narcisme, maar ook van gezelligheid. Of zoals rapper Pepijn Lanen - van 'De Jeugd van Tegenwoordig' - het dualisme van de smartphone omschreef: "Het is helemaal super, maar ook het ergste wat er in. Je hebt er echt niks aan, maar het brengt op een synthetischedrugsmanier ook veel vreugde in je leven."

Bij elke ping die klinkt omdat iemand jou digitale aandacht geeft, zegt je lichaam nu eenmaal: hoera! Ik word geliket, dus ik besta. Daar tegenover staan dan weer de blauwevinkenstress (waarom opent hij of zij mijn appjes niet!) en het syndroom van Tinderella: mensen die online swipen dat het een lieve lust is, maar in de gewone wereld niemand durven aankijken.

De Mediawijsheidtest is onderdeel van de Week van de Mediawijsheid en richt zich vooral op jongeren, met de basisvraag: 'Heb jij het onder de duim?' Maar voor een fossiel als ik viel er ook veel te leren. Zoals het gebruik van password managers, en dat wachtwoorden ook handige zinnetjes kunnen zijn, met spaties erin. Ik begrijp nu ook dat er een Koen Kardashian bestaat, die zich helemaal suf influencet. Een echt triest moment tijdens de test - die vooral gezellig moest zijn - was het interview met de vader van Tim, de 16-jarige jongen die zichzelf vorig jaar doodde tijdens een stompzinnig wurgspel, een 'choke challenge'. Het bittere advies van deze vader: als iets gevaarlijk lijkt, zal het ook wel gevaarlijk zijn.

Je kunt je schouders ophalen en denken: ach, die neppe social media, ik heb geen last van die puberale onzin, met mijn volwassen blik scheid ik het kaf wel van het koren. Kijk dan maar niet naar de documentaire 'Bellingcat: Truth in a Post-Truth World' die dinsdag zijn tv-première beleefde. Hij gaat over het steeds moeilijker te maken onderscheid tussen echt en fake nieuws. Ook gerenommeerde kranten gaan hiermee de fout in zo was al te zien op de 2Doc-site, in een interview met documentairemaker Hans Pool. Beelden van een totaal in scène gezette autobomaanslag werden door de New York Times bijvoorbeeld gewoon de wereld ingeslingerd als de waarheid.

Hans Pool maakt aan interviewster Nadia Moussaid zijn bewondering duidelijk voor Bellingcat, dat geheimzinnige collectief van burgers die onderzoeksjournalistiek plegen, en dat glorieerde als bullshitdetector tijdens het MH17-onderzoek.

Krijgen we mede dankzij deze club het fake news de wereld uit? Pool, die zichzelf omschrijft als positivo, meldt aan deze film helaas een zeer negatief gevoel te hebben overgehouden.

<<<Sylvana                                                                         Iris onderzoekt>>>