Lachen in tijden van corona

Tijdens de treinkaping bij De Punt en de schoolgijzeling in Bovensmilde - 1977 - was op het schoolplein al snel het eerste gerelateerde grapje te horen: 'Wat is de favoriete plant van een Molukker? Het Kaaps viooltje.' Ik herinner me mijn besmuikte lach, kon dit al?

Eenzelfde voorzichtigheid omtrent het lachen om corona, de maatschappelijke crisis is te heftig. Zelfs aan de verse dosis coronahumor die de satirische kwis 'Dit was het nieuws' zaterdag verspreidde kleefde iets ongemakkelijks. Meer dan ooit zette iedere grap om tot nadenken: vind ik dit echt leuk? Met als extra handicap dat er geen aanstekelijke lach klonk om je over de streep te halen: dit was sinds 24 jaar de eerste aflevering zonder publiek.

Toch, genoeg plezier hier op de bank. Zoals toen werd gezegd dat 'mensen in quarantaine zichzelf steeds moeilijker weten te vermaken' en we een mevrouw zagen die een knikker van een tafel laat rollen. Nou ja, oké: opgeschreven is het nie veul. Maar wie zin had in wat meligheid kwam aan zijn trekken.

En ook deze keer heeft het nadeel - al dit ongemak - weer een voordeel: corona maakt veel programma's bijzonderder. Als kijker besef je dat je unieke momenten meemaakt.

Of als luisteraar. Eerder zaterdag werd 'Spijkers met Koppen' (NPO Radio 2) uitgezonden, niet vanuit een altijd stampvol café in Utrecht maar vanuit een lege studio in Hilversum. Daar zat Felix Meurders dan aan een tafeltje in een kale ruimte wat sneu - via internet kan je live meekijken - te roepen dat het weer een show vol seks-en-drugs-en-rock'-n-roll zou worden, zoals hij altijd doet.

Hij en Dolf Jansen sloegen zich er dapper doorheen. Zo werd na een stroeve start het interview met psycholoog Martin Appelo zeer onderhoudend. De vraag was: hoe valt psychisch te verklaren dat mensen nu als idioten wc-papier gaan hamsteren?

Appelo legde uit hoe drie gebieden in onze hersenen normaal gesproken prima samenwerken: de neocortex waarmee we rustig nadenken, het limbisch systeem waarmee we voelen en het reptiele brein dat instinctief kiest uit vechten, vluchten of bevriezen. Hoe meer stress, hoe minder invloed de neocortex heeft. We kiezen dan eerder voor kuddegedrag en kopieergedrag: als mijn buurman pakken wc-papier inslaat, dan doe ik dat ook.

"We zien een volk teruggaan naar het oerinstinct", concludeerde Dolf Jansen. "En hoe groter de stress, hoe egocentrischer de reacties zullen zijn", aldus Appelo. "Het oerwoud zal het steeds meer overnemen."

Een natuurlijke reactie op stress is óók dat mensen elkaar willen opzoeken, aldus de therapeut: "Zoals angstige gnoes kuddes vormen om groot en sterk over te komen." "Maar wij kunnen nu alleen nog even samenkomen in supermarkt en dan zit je weer thuis alleen met je partner, wat gaat dat doen voor het land?" informeerde Dolf Jansen.

"Haha", lachte Appelo, "ik zie gouden tijden voor mij als relatietherapeut. Veel mensen ontdekken dat ze elkaar niets meer te vertellen hebben en zullen zich melden voor een herstel-interventie als ze weer naar buiten kunnen!"

Naast een geboortegolf over negen maanden, voorspelde Appelo dus ook een echtscheidingsgolf. De therapeut klonk er vrolijk onder, maar hij heeft nu dan ook als een van de weinigen zicht op een positieve omzetontwikkeling. 

<<<triest en troost                                                                        coronavaria>>>