Kent GAFAM je beter dan God?
Alsof het herfstige weer nog niet somber genoeg maakt, kun je sinds kort op Netflix kijken naar 'The Great Hack'. Een belangrijke documentaire die je vasthoudt als een spannende film. Hij gaat over het totaal onethische maar ook briljante databedrijf Cambridge Analytica niet alleen Trump op zijn troon heeft gekregen, maar ook de Brexit heeft bewerkstelligd en in landen als Litouwen, Roemenië, Kenia, Ghana, Maleisië, Trinidad en Myanmar onrust onder de bevolking zaaide en verkiezingen manipuleerde. Hoe het dat kon doen? Omdat het precies wist hoe wij denken, voelen, twijfelen en reageren. "Sinds FaceBook kunnen we geen normale verkiezingen meer hebben", aldus onderzoeksjournalist Carole Cadwalladr van The Guardian, de grote heldin in het ontmaskeren en ten val brengen van Cambridge Analytica.
Ergens in 2017 werd het definitief: persoonlijke data zijn tegenwoordig een waardevollere grondstof dan olie. Kijk maar naar de sterkste en rijkste bedrijven ter wereld: Google, Amazon, Facebook, Apple en Microsoft, vaak GAFAM genoemd. En de wrange grap: wij onnozele poppetjes geven deze bedrijven hun brandstof gratis en voor niets, door al onze details vrolijk te verspreiden op internet.
Als je al eens bang was dat God precies wist wat je dacht, probeer dan nu GAFAM maar eens uit je hoofd te houden. 'The Great Hack' laat zien hoe tijdens de verkiezingsstrijd tussen Hillary Clinton en Donald Trump het pleit werd beslecht door in vier swing states een offensief los te laten op twijfelende kiezers. Via een geraffineerd, leugenachtig berichtenbombardement en de haatcampagne 'Crooked Hillary' kon een relatief kleine groep kiezers over de streep worden getrokken: zeventigduizend mensen waren genoeg om het verschil te maken en Trump te laten winnen. Deze mensen konden worden gevonden dankzij algoritmes en big data, nieuwe fenomenen die door schrijfster Cathy O'Neil zo treffend 'weapons of math destruction' zijn genoemd.
Geniaal, allemaal, dat gericht manipuleren van kiezers. Maar totaal onethisch. Twee oud-medewerkers van Cambridge Analytica liepen in 2018 over naar de 'goede kant', Christopher Wylie en Brittany Kaiser. Beiden getuigden voor onderzoekscommissies zoals die van Robert Mueller in de VS. Vooral Kaiser komt in 'The Great Hack' uitgebreid in beeld en het is een fascinerende vrouw. Coöperatief met the good guys nu, maar jarenlang zat ze in het kamp van de vijand. Hoe werkt het in haar hoofd? Het blijft gissen.
Maar hoe werkt het in je eigen hoofd? Wanneer je hoort dat rellen rond 'Black Lives Matter' zijn georkestreerd door databoeren, slaat de schrik je om het hart. Maar wanneer dezelfde technieken worden gebruikt om jonge twijfelende moslims te bewegen om níet bij Al-Qaida te gaan, denk je wellicht: toch goed dat ze die jongeren zo precies weten te vinden en de juiste informatie geven.
En waarom blijf ik zelf eigenlijk op dat FaceBook zitten? Ja simpel, het is een gemakkelijke en gezellige manier om contact te houden met vrienden, familie en collega's. En ga ik weer meer mailen, dan ziet GAFAM dat ook. Maar het knaagt, wanneer journaliste Cadwalladr zegt: "Grote ontwrichtingen beginnen het met manipuleren van één persoon. Ben jij zo'n persoon?"
<<<Zomergast Van Hove Woodstock>>>