Je hersens erbij houden

Op zaterdag bekijk ik een voorvertoning van de Kruispunt-documentaire 'Liefde wordt niet dement' die zondagavond pas heel laat komt. Iets verderop in de kamer volgt mijn wettige echtgenoot het geluid van de uitzending. Hij hoort een Amsterdammer praten. En ik ga nu iets oneerbiedigs zeggen, maar misschien denkt manlief dat ik kijk naar Jiskefet of zo. Want de Amsterdammer spreekt een vrouw toe als een klein kind: "Ja ja ja, we hebben taart, de mond gaat meteen open hè, dat is lekker hè."

Liefdevol babbelend voert een man zijn vrouw kleine hapjes slagroomgebak. Het is Peter van Vegten, die al meer dan twintig jaar zorgt voor zijn Tilly: zij ging op haar 52e dementeren. In 2013 zat het echtpaar in de docu 'Geen woorden maar daden' en de RKK kijkt hoe het hen is vergaan. Nou, Tilly is er nog, maar ze zit inmiddels in een rolstoel. En Peter zorgt nog steeds voor haar, samen met de thuiszorg en vrienden.

En het is vreselijk, maar ik voel irritatie. Wat is dit voor programma? Een vroom eerbetoon aan een zichzelf wegcijferende man? Een ode aan de goedheid van een mens? Een voorbeeld? En vooral denk ik: zou Tilly wel zo in beeld willen komen? Mummelend, met vertrokken gezicht, er wel en niet bij. Willoos tentoongesteld.
"Als ik haar in een tehuis had gedaan was ze nu al dood geweest", zegt Peter op een gegeven moment. Vanaf mijn bank klinkt meteen resoluut: "Wil je mij dus alsjeblieft in een tehuis stoppen dan?" Ik beloof het plechtig en vraag op mijn beurt dezelfde garantie. Zo wil ik niet eindigen. Of gezien worden.

Maar dan komt er een enorme aap uit de mouw. Peter vertelt dat Tilly deze afhankelijkheid ook niet had gewild. "Maar ze heeft zélf niet op tijd ingegrepen", zegt hij. "Ze dacht: ik kan dat besluit nog wel even uitstellen. Maar juist deze ziekte brengt je voordat je het weet in een situatie dat je niet meer kunt besluiten. En wie zegt er onder normale omstandigheden: ik wil dood gaan?"

Meteen is de documentaire veel meer dan een portret van een liefde: het is een levensgrote waarschuwing altijd je hersens erbij te houden. Zolang ze nog werken. Ik hoop Peters uitspraak nooit te vergeten.

Zondagochtend zweeft het echtpaar nog door mijn hoofd als in 'WNL op Zondag' prof.dr.dr. Andrea Maier (ze zat in 'Zomergasten' 2016) praat over de stand van zaken in de strijd tegen ouderdomsziektes en de zoektocht naar een langer leven. Aanleiding is het boek 'De mensmachine', over het samengaan van mens en techniek. Presentator Rick Nieman toont zich verbaasd over technieken die al jaren bestaan - 'een chip in je hoofd, nee, gebeurt dit al echt?' - en stelt al snel de eeuwige hamvraag: is dit gesleutel aan de mens wel ethisch?
Het antwoord hierop komt vanzelf: 'WNL op Zondag' toont een ontroerend filmpje waarop we een dove vrouw zien op het moment dat een chip in haar hoofd wordt geactiveerd en ze weer kan horen. Dit grote geluk gunnen we toch iedereen? Natuurlijk willen we dat technologie onze verlamde vrienden weer laat lopen, onze blinde kinderen de ogen opent en de kanker in ons eigen lichaam uitroeit.

En een hersenchip die de Tilly's van deze wereld weer een functionerende gedachtewereld biedt? Liever vandaag dan morgen.

   <<<later                                         eerder>>>