Je bent maar een vrouw
Tot 1956 was het de gehuwde Nederlandse vrouw verboden zelf een bankrekening te openen of een krantenabonnement te nemen: ze was wettelijk gezien even handelingsonbekwaam als een zwakzinnige. Een feitje uit 'Vrouw op Mars', over de geschiedenis van de vrouwenemancipatie in Nederland. Een serie met een hoog niet-te-geloven-wat-kort-geleden-gehalte.
Als vrouw je schouders ophalen als het gaat over feminisme: dát zou bij wet verboden moeten worden. Alleen al als eerbetoon aan alle vrouwen uit het nabije verleden die het hardop durfden te zeggen: 'Hé, we worden gediscrimineerd'. Neem Grietje Krul en Lena Schoonhoven, werkneemsters van sigarenfabriek Champ Clark in Nieuwe Pekela. Zij legden in 1969 het bedrijf plat omdat de mannelijke collega's wel salarisverhoging kregen maar de dertig vrouwelijke niet. Na een wilde staking wonnen ze de strijd voor gelijke beloning met glans. Een logische actie, maar de zwart-wit beelden - van onder meer vrouwen die een toegangshek blokkeren - doen beseffen hoe vreemd kwetsbaar je oogt, wanneer je opkomt voor jezelf.
'Vrouw op Mars' van Annegriet Wietsma - en gepresenteerd door Fidan Ekiz - trok in deze eerste aflevering niet meteen lijnen naar het heden. Hoe staat het er nu voor met beloningsverschillen tussen man en vrouw? zou een logische vraag zijn geweest. Sowieso is de structuur van de serie me nog niet echt duidelijk: hij wordt omschreven als een serie over honderd jaar vrouwenemancipatie, maar start midden in de jaren zestig, bij de tweede feministische golf.
Maar de selectie van veelal luchtige beelden doet dit niet altijd populaire onderwerp goed. Zeker het gesprek met huishouddeskundige Emile Bode was smullen. Hij noemde verbijsterende cijfers. Zo was in 1950 maar liefst 98 procent van de gehuwde vrouwen fulltime huisvrouw. Dat was in 1960 nog steeds 90 procent. Dat huishouden kostte zo maar zestig uur per week. Bode - uit 1954 - vertelde in zijn jeugd een week te doen met dezelfde onderbroek en sokken. "Mijn oudere broer zei dat dat goed was, dan had mama het niet zo druk."
Och ja, de tijd van alleen op zaterdag onder de douche gaan. En daar reed ook de SRV-wagen door het beeld. De vrouwen die ik zag hadden allemaal iets van mijn moeder, mijn tantes, de juffen.
Gek genoeg zat ik verrast te kijken naar Joke Smit, de schrijfster van 'Het onbehagen bij de vrouw'. Had ik ooit eerder 'pratende' beelden van haar gezien? Of sterker nog, dat beroemde artikel uit 1967 wel eens helemaal gelezen? Meteen gedaan, en indrukwekkend. Want stom, ook voor mij als meisje uit 1963 dat in de jaren tachtig in een gespreid maatschappelijk bedje landde, had het begrip feministes toen al een licht fossiele klank. Vrouwen die boos waren, terwijl dat nergens voor nodig was. Makkelijk praten, ja.
Ik ben benieuwd waar de serie gaat uitkomen. Fidan Ekiz stelde in Trouw en bij Pauw meer aandacht te willen voor vrouwen in patriarchaal religieuze systemen, een onderwerp dat blijkbaar niet in de serie zit.
Ook hoorde ik deze week Sophie Hilbrand vertellen - in 'Sophie in de mentale kreukels' - over haar worsteling: doe ik met mijn carrière mijn kinderen niet te kort? Over de actualiteit van het onderwerp gesproken.
<<<Televizierring Rico Verhoeven>>>