Instemmend meeknikken, als Renske Leijten spreekt
"Wij kennen elkaar te lang, dames en heren." Deze olijke opmerking van premier Rutte richting de camera, vanwege een schalks naar hem kijkende Sven Kockelmann aan het eind van een uur durend Op1-interview, was killing voor de waarde van hun gesprek maandagavond. Repeteergeweer Rutte had de vaart erin gehouden, het kruisverhoor overleefd, rondom begrip uitgedeeld en kon tenslotte wel laten merken nooit bang te zijn geweest voor de WNL-journalist. Kijkers die eerder die avond naar consumentenprogramma Radar hadden gekeken, brandden ongetwijfeld nog vele vragen op de lippen.
Want de redactie van Radar (AVROTROS) had weer noest lopen spitten. En was samen met de journalisten van onderzoekscollectief Follow the Money aan het rekenen geslagen: waarom heeft Nederland de hoogste gasprijs van Europa, wat betekent het energieplafond in de praktijk en wat kunnen we doen tegen al die cowboys op de vrije prairie van gas en stroom? De conclusie die je kan trekken, ook na het Radar-gesprek met de geliefde kamerleden Renkse Leijten en Pieter Omtzigt: we lijken inmiddels wel de Verenigde Staten gepasseerd, met ons heilige geloof in de vrije markt, het ondanks alle ontsporingen blijven vasthouden aan zelfregulering en de inmiddels bizarre angst voor overheidsingrijpen. Ja, maar nu is er dan toch dat energieplafond? De maatregel werd door Leijten en Omtzigt weggezet als haastwerk, die ons allen misschien meer dan 15 miljard gaat kosten terwijl hij vele huishoudens en bedrijven toch niet gaat redden van het faillissement. Maar wel de kas van de energiemaatschappijen spekt.
Hoe sukkelig willen we het hebben? Veel van die energiebedrijven kondigden meteen per 1 oktober een prijsstijging aan, waarop het bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM) klachten regende. De waakhond reageerde, maar met een sneu blafje: je moet als klant zelf bezwaar maken tegen de tariefverhoging, waarvoor de ACM dan wel een voorbeeldbrief ter beschikking stelt.
Ik stelde me voor dat heel Nederland instemmend knikte, toen Leijten stelde dat de overheid de energiemarkt moet gaan reguleren.
Zeker als je de verhalen hoort van mensen die echt in het diepste duister terecht zijn gekomen omdat ze zich hebben laten verleiden een contract af te sluiten bij een bedrijf als de Hollandse Energie Maatschappij (HEM), dat gerund lijkt te worden door echte criminelen. Als de verhalen in deze uitstekende uitzending van Radar over de werkwijze van HEM echt kloppen, moet zo'n bedrijf onmiddellijk van de markt. Liever een paar verdrietige boeven, dan al die radeloze consumenten.
Ook VPRO's Tegenlicht maandag deed beseffen hoe belangrijk het is om vastbijtende journalisten te hebben, in een wereld waarin de kleine mens zo eenvoudig wordt platgewalst en de waarheid zo glashard ontkend. Het was een portret van jonge held Christiaan Triebert, een Nederlandse onderzoeksjournalist die het tot The New York Times heeft geschopt. En daar met zijn team al twee Pullitzerprijzen won voor reconstructieprojecten: op grond van openbare bronnen als satellietbeelden en particuliere internetfimpjes keihard bewijzen wat er écht gebeurt in oorlogsgebieden. Trust me, I'm a journalist heet de documentaire. En geloof me: hij biedt hoop voor de toekomst van de waarheid.
<<<Breuklijnen Rutte's hoop>>>