'Ik heb het niet gedaan'. Gruwelijk goede docu.
Stop meteen met lezen, mocht u 'Ik heb het niet gedaan' nog willen zien. Maandag zond BNNVara deze documentaire uit en het is zonde hem te bekijken met te veel voorkennis. Je mist dan de kans om na vijftig minuten dezelfde verrassing, verwarring, boosheid en zelfs angst te ervaren als ook de makers van de film deden. Topwerk van regisseur Elena Lindemans en researchers Jerney Zwart en Laura Pérez Peschier.
Dit team volgt de onterecht veroordeelde Romano van der Dussen in de periode na zijn vrijlating in 2016. Van der Dussen zat twaalf jaar in een Spaanse cel voor twee aanrandingen en een verkrachting. Hij heeft nooit schuld willen bekennen - in ruil voor strafvermindering - want hij wás niet de dader. DNA-sporen wezen al snel na zijn veroordeling naar de brute Britse serieverkrachter en moordenaar Mark Dixie. Maar met dit en ander bewijsmateriaal is zo vreemd omgesprongen, dat Van der Dussen toch al die jaren heeft moeten zitten. Nu voert hij een kruistocht voor eerherstel en schadevergoeding.
Maar zo duidelijk zwart-wit en prettig eendimensionaal als de vorige alinea klinkt, is de werkelijkheid weer eens niet. Als kijker is het niet bepaald eenvoudig om die zielige Romano zomaar te omarmen. Hij was van jongs af een lastig kind, uit een complex gezin. Moest naar een kindertehuis waar hij stoere jongens leerde kennen. Werd inbreker en oplichter. Leefde jaren in dure hotels van geld dat hij niet bepaald in het zweet zijns aanschijns verdiende. Maakte vijanden, zoals ook zijn vader ondervond toen schuldeisers hém een pistool tegen het hoofd zetten.
Romano's verhuizing naar Spanje was een vlucht uit een foute situatie. Maar ook een overgang naar nieuwe ellende. Het filmteam ontdekt bij toeval details over Van der Dussens Spaanse avonturen, doordat een pro deo-advocaat zich iets laat ontvallen over een eerdere strafzaak. Een zaak waarover Van der Dussen niets wil vertellen, want dat komt hem nou even niet uit. Hij wil laten zien wat hém is overkomen, niet wat hij anderen heeft aangedaan.
Op dit moment wordt de zo bij zijn lot betrokken regisseur Elena Lindemans gek. Ze komt voor het eerst ook zelf in beeld, buiten op straat voor het advocatenkantoor. Wat flikt Romano haar nu? Ze moet en zal weten over wat voor zaak de advocaat het had en gokt dat het om vrouwenmishandeling gaat. En inderdaad. Iets duisters met prostituées en messen op de keel. Ze vraagt door en een beerput gaat open. Cocaïne, het meppen van een vriendin met een stofzuigerstang. Foute handel.
Genoeg redenen om als kijker af te haken bij zo'n dubieuze persoon. Maar intrigerend is hoe Lindemans en collega's dapper blijven doorvragen, nu wetend dat hun hoofdpersoon inderdaad tot geweld in staat is. Ze ontdekken waarom Van der Dussen steeds maar benadrukt dat 'mensen niet zo worden geboren, maar zo worden gemaakt door de omstandigheden'. Waarom hij in het diepst van zijn frustratie roept dat hij een Breivik wel begrijpt. Zelfs sympathie kan hebben voor Mark Dixie.
Hoe wonderlijk dan dat je aan het eind van de film toch blij bent dat voor de 45-jarige Van der Dussen een betere tweede levenshelft gloort. Een gruwelijke goede documentaire dus.
<<<Stuk Summer de Snoo>>>