"Hij vocht voor ons, mijn lieve jongen! Ik ben heel verdrietig"
De lange arm van Poetin bereikt magen over de hele wereld. Althans, de mijne krimpt deze dagen regelmatig, tijdens het speuren naar beelden over hoe in Rusland zelf wordt gereageerd op de dood van Navalny. Met een dubbel gevoel: blij en ontroerd - voor Navalny, voor de familie, voor de oppositie - wanneer ik een Russische burger hoor spreken van verdriet. Maar tegelijkertijd schrik ik: pas nou toch op, straks moet jij ook het gevang in.
De worsteling van de burgers is schrijnend. Op een koude straat in Moskou verklaarde een man-met-pet voor de camera van Radio Free Europe dat hij niet rouwig is om de dood van de oppositieleider. Maar daarna volgde een cryptische formulering: "Ik denk dat iedereen schuldig is die tegen Rusland is, ook als ze gelijk hebben." De reactie van een moederlijke oudere vrouw - hoofddoekje om, tranen op haar wangen in de winterkou - was dan weer zonneklaar: "Hij vocht voor ons! Mijn lieve jongen! Ik ben heel, heel erg verdrietig."
Een jongeman zei neutralig dat het nieuws hem nu pas bereikte, nu de interviewer hem ernaar vroeg. Hij vond een veilige formulering voor zijn gevoelens: "Ik ben een orthodoxe christen, moge Navalny in vrede rusten."
Bij veel geïnterviewden klonk ook iets door van: stomkop, waarom ben je toch teruggekeerd naar Rusland, nadat ze je hebben geprobeerd te vergiftigen? Aan dit regime valt niet te ontsnappen.
Tussen de reacties op Youtube bij deze straatinterviews plaatste iemand een citaat met een bittere waarheid, een citaat dat Navalny misschien wel geïnspireerd heeft: "The only thing necessary for the triumph of evil is for good people to do nothing". Wie deze uitspraak ooit als eerste deed, daarover debatteren de deskundigen, lees ik. Maar de essentie ervan zal op veel Russen drukken als een loden last, omdat ze wéten dat ze uit hun cocon van schijnveiligheid zullen moeten stappen en in opstand moeten komen zoals Navalny deed, als ze echt willen dat de terreur uit Rusland verdwijnt. Het lijkt me een misselijkmakend besef.
Over lange armen gesproken, Ruben Terlou is weer op reis gegaan langs de tentakels van China. Het tweede seizoen van zijn serie De wereld van de Chinezen startte zondag met een reportage over de Solomoneilanden. Een archipel ten oosten van Papoea-Nieuw Guinea waar de Chinezen voet aan wal hebben gezet en de bouwprojecten uit de grond knallen.
Omdat zo'n Chinese invasie niet gepaard gaat met wapengekletter, maar als kenmerk het knisperende geluid heeft van dikke bundels geld, verlopen de veranderingen op de archipel redelijk geruisloos. Ook omdat China medische teams - De engelen in het wit - stuurt die er goed werk doen: ze leren lokale artsen hoe bijvoorbeeld prostaatoperaties te doen en staar te verhelpen.
Maar velen zien de bui hangen: China gééft geen geld, het verstrekt leningen. Waarvoor politici maar al te graag tekenen, in ruil voor cadeautjes en privileges. Als die leningen straks moeten worden terugbetaald, dan draaien de gewone burgers ervoor op. Kunnen ze hun bezittingen overdragen aan de nieuwe eigenaren.
Zo zagen we ook op de paradijselijke Solomoneilanden bange burgers, werknemers die op hun woorden pasten en een enkele lokale Navalny, dapper strijdend voor een beter leiderschap.
<<<Derk Sauer Lubach >>>