Hersenspoeling is geen vrijheid van meningsuiting
"Waanzinnig. In de door het Kremlin beheerste media wordt de wereld afgeschilderd als een parallel universum dat niets met de waarheid heeft te maken. Waarin vrede oorlog is, en oorlog vrede."
Een groep bleke, pukkelhuidige jonge Litouwers was niet verrast toen Rusland een maand geleden Oekraïne binnenviel: sinds vijf jaar constateren ze een enorme groei in de valse informatie die het Kremlin verspreidt over het 'Oekraïense gevaar'.
Maandag liet VPRO's Tegenlicht zien hoe deze betrokken wereldburgers hele dagen online bezig zijn Russisch nepnieuws te analyseren. Intelligente mensen die hopelijk een verschil kunnen maken in de huidige informatieoorlog. Al leek het of ze niet veel verder komen dan constateren.
Sommigen met een ontklede, doffe blik in hun ogen, zoals Girius Merkys, directeur bij DebunkEU, een belangrijke strijder tegen desinformatie. Merkys gaat ervan uit dat mocht Moskou Litouwen weer inlijven, hij als een van de eersten op de trein naar Siberië zal worden gezet. Om daar net als zijn opa en oma de dood te vinden.
Ik denk dat na rechercheurs die kinderpornobeelden moeten analyseren, deze mensen bijna even gruwelijk werk hebben aan het bestuderen van hoe dagelijks de waarheid wordt verkracht.
Zie hoe de aantrekkelijk ogende nieuwslezers van het Kremlinkanaal Russia Today het ene leugenachtige bericht na het andere presenteren. Je blijft staren naar hun gezichten. Weten deze mensen wat ze doen?
Russia Today is een van de zenders die inmiddels is verboden in de EU. Overdonderend: Mijn vader de gelukszoekerJe kan daar over piepen: moet juist niet iedereen kunnen zien hoe Moskou beïnvloedt, is dat niet leerzaam? De debunkers in Litouwen zijn duidelijk: het gaat hier niet om een gevalletje vrijheid van meningsuiting, maar om giftige hersenspoeling. Een leugenachtig propagandakanaal het zwijgen opleggen is echt wat je móet doen.
Ook misselijkmakend was een filmpje van het Russische ministerie van onderwijs, waarin een lief meisje van misschien elf jaar oud toneel moet spelen met twee volwassen mannen, die haar uitleggen wat er écht speelt in Oekraïne. "Wij dwingen Oekraîne tot vrede. Wij bombarderen geen woonhuizen, crèches, scholen. Wij verwoesten geen sociale infrastructuur." Ja, specificeer de leugen maar heel precies.
Diezelfde maandag ging het in Pointer Data (KRO-NCRV) over de facilitaire rol van Nederland in een online Russisch crimineel netwerk dat mensen verleidt het 'coronamedicijn' ivermectine te kopen. Soms hacken de Russen zelfs websites van argeloze kinderboerderijen, om daar hun bestelinformatie te verspreiden.
De baas van een webhostbedrijf ziet de criminelen komen en gaan en schamperde dat onze overheid geen idee heeft. "De politiek snapt niet veel van internet. Voor het eerst staat er nu iets over in het regeerakkkoord, sinds al die jaren."
Op een of andere manier leerde ik in mijn jeugd dat het algemene patroon in onze samenleving een opgaande lijn was, naar steeds meer zalige vrijheid. Dat klopte lange tijd ook. De emancipatiebeweging, de welvaartsgroei, de val van de Muur, liberalere godsdiensten, kleding, wetgeving, al die goedkope media en communicatiemiddelen. Het kon toch niet anders of iedereen zou willen aanhaken, zodat er een steeds vrijere, blijere, intelligente wereld zou ontstaan?
Maar kijk nou eens.
<<<Oscars en andere slagvelden Mijn vader de gelukszoeker>>>