Goud voor de verloskundige
Twee weken geleden kwam ik er niet aan toe, aan de documentaire Goede Moeders. Maar wat ben ik blij hem alsnog te hebben gezien. Alhoewel blij? Knarsetandend en beschaamd zat ik voor het scherm. Hoe is het mogelijk dat in ons land baby's uit de handen van hun moeders worden gerukt, kinderen door de politie uit schoolbankjes worden gehaald en volwassen, normale mensen tegen hun zin anti-conceptie krijgen ingespoten? Welkom in de wereld waarin verloskundige Sylvia von Kospoth werkt.
In Goede moeders (KRO-NCRV) schetst documentairemaker Jorien van Nes het morele dilemma van Von Kospoth. Deze vrouw om van te houden krijgt in haar Friese verloskundepraktijk vaak te maken met zwangere vrouwen waarvan eerdere kinderen uit huis zijn geplaatst. Soms omdat er alcohol- of drugsproblemen waren. Maar niet zelden wisten rancuneuze ex-partners instellingen als Veilig Thuis te bewegen in te grijpen. Zo kreeg Ramona het stempel boarderliner terwijl ze dat helemaal niet is. Maar haar ex zei van wel. En nu zitten haar vier kinderen bij pleegouders.
Ramona heeft zichzelf laten testen om te bewijzen dat ze geestelijk in orde is. Maar de dossiers bleven onveranderd. Wil ze haar kroost terug uit het pleeggezin, dan krijgt ze te horen dat het slecht is om kinderen uit de vertrouwde thuisomgeving te halen.
Hier is geloof ik het woord gotspe voor uitgevonden.
Von Kospoth heeft de verplichting nieuwe zwangerschappen van dit soort moeders te melden bij de instanties. Ongeacht hoe stabiel of verbeterd de thuissituatie nu is. Ongeacht hoe onterecht de eerdere uithuisplaatsingen waren. Daardoor voelt Von Kospoth zich medeplichtig aan een fout systeem. Want overheid en rechtbank lijken wel erg gemakkelijk te redeneren: eens gefaald als moeder, levenslang ongeschikt verklaard.
En de zwangere vrouwen moeten vrezen hun nieuwe kindje dus ook kwijt te raken.
Een fout systeem dat als een vicieuze cirkel kan werken. Neem Rianne. Na een verkeerde levensfase zijn haar twee jongens weggehaald. Ze heeft hulp gezocht en leidt nu een normaal leven met een nieuwe partner. En is weer zwanger. Ze zou best advies willen, over hoe ze blij kan zijn met de baby terwijl ze ook treurt over haar afgenomen zoontjes. Maar die hulpvraag kan ze niet kwijt. "Dan gaan ze zeggen dat ik emotioneel onbeschikbaar ben voor dit kind." Hoe meer je deelt met de hulpverlening, hoe slechter het uitpakt, is haar ervaring.
Von Kospoth spreekt sociaal pedagoog Harry Berndsen die stelt dat 60 procent van de uithuisplaatsingen onterecht is. Die getallen noemt alsof in Nederland bijna honderd keer vaker voor deze drastische stap wordt gekozen dan in Denemarken. Die stelt dat wat 'onderzoek naar de gezinssituatie' wordt genoemd vaak niet meer is dan de persoonlijke kijk op de zaak van een medewerker van jeugdzorg.
In Goede Moeders spreken Von Kospoth en andere moeders schamper over onervaren vrouwen van 21, 22 die een oordeel moeten vellen over de opvoedkundige omstandigheden in gezinnen.
Wie weinig tijd denkt te hebben hoeft slechts een paar minuten van de documentaire te bekijken, daar waar die ruim eenenzestig minuten gaande is. Daar explodeert Van Kospoth, lucht ze haar complete hart, vermoedelijk in de praktijkkamer van een collega.
Grote kans dat je daarna de hele film wilt zien.