Gesteld geraakt op Gert-Jan Dennekamp
Claudia de Breij gaat lekker tekeer in de Varagids. Over dat mensen het nieuws niet aankunnen. Ze hoorde een discussie op de radio: hoe de nieuwsconsument de waarheid te vertellen zonder de nieuwsconsument weg te jagen? De Breij: "Ik dacht: de nieuwsconsument moet gewoon eens niet zo zeiken. Het nieuws is het nieuws. En je kunt dat tot je nemen of niet, maar er hoeft niet een leuke light-versie van te worden gemaakt voor wie op nieuwsdieet wil."
Terecht. Maar soms een maaltijd overslaan als 'nieuwsconsument' doen we nu vast allemaal wel.
Nieuwsuur blijft vaste prik op mijn menu. En vermoedelijk zijn velen van u ook gesteld geraakt op Gert-Jan Dennekamp, de verslaggever in Oekraïne die zo kalm en rustig verslag doet van zaken die je bloed doen koken. Met dinsdag als tragische mijlpaal zijn reportage vanuit Stary Bykiv, een dorp waar hij op de bonnefooi naartoe was gereisd na onheilspellende berichten van een mensenrechtenorganisatie, over executies.
Dennekamp hoopte getuigen te treffen. En die vond hij. Stille getuigen: hij arriveerde op het moment dat de lichamen van vermoorde mannen werden opgegraven voor een lijkschouwing.
Hun zanderige voeten en onderbenen, beelden die niet loslaten.
In een ontheemd landschap na de doortocht van de oorlog, sprak Dennekamp met achterblijvers. Familieleden, weduwes. En ook de ouders van een verdwenen meisje, Viktoria. Afgevoerd omdat ze de 'helden' had gefilmd.
In de studio zocht presentator Jeroen Wollaars naar het grote waarom. Dennekamp sprak over frustratie. Dat de binnenvallende soldaten misschien echt hadden gerekend op blije mensen langs de weg, met bloemen of met zout en brood. Maar niet op burgers met camera's, om de troepenbewegingen via social media door te spelen aan het Oekraïense leger.
"Ze hebben zich niet bekommerd om de hoofden en de harten van de mensen waarover ze de controle hadden", omschreef Dennekamp het eigenlijk veel te mooi.
De oorlog begrijpen blijft moeilijk. In het begin was het bon ton om Poetin voor gek te verklaren. Inmiddels moeten concluderen dat de man niet gek is maar puur slecht, zorgt voor een knoop in de maag. Het geeft meelijden een fysieke dimensie. Maar dat is het minste dat je over mag hebben voor Zelenski - of Excellenski zoals ik vaak denk - en de mensen in zijn land.
Onderlinge solidariteit, het is de essentie van onze menselijke kudde. Zo bleek ook woensdag in het Het verhaal van Nederland, over de sociale ellende tijdens het ontstaan van de arbeidersklasse in de 19e eeuw. Een aflevering waarin de inhoud wel erg ten koste ging van de vorm: naast al het toneelspel kwamen de historische feiten er bekaaid af. Alsof alleen Abraham Kuyper en een paar particulieren hulde verdienen voor de verheffing van het volk. Ik vermoed dat menig fervent socialist of vakbondsmens zich achter de oren heeft gekrabd.
Deze nieuwsconsument eindigde haar avond in stilte kijkend naar een rauwe documentaire over het rauwe leven van Billie Holiday, in Het Uur van de Wolf. Met een door het hart snijdende vertaling van Strange Fruit, Holidays lied over de lynchpartijen in het zuiden van Amerika.
De klanken bleven 's nachts in mijn hoofd spoken, samen met het gezicht van de weggevoerde Viktoria. Zouden we ooit horen hoe het met haar is?