Gamechangers en teweegbrengers uit 2021 die blijven hangen
Gebeurde er het afgelopen nog iets op televisie dat wezenlijk impact wist te krijgen op de binnenwereld, waren er programma's die een knop wisten om te zetten in je hoofd? Teruglezend waarover Bas & Bos allemaal hebben kunnen schrijven in 2021 is er maar een antwoord mogelijk: ja, dat gebeurde veul en vaak. Al stieten we ook op een gemis.
Zelf begon mijn schrijfjaar met een column over de bestorming van het Capitool in Washington, die ik met open mond aanzag en me deed afvragen of we hier een nieuwe Titanic zagen zinken. Er zouden nog veel meer beelden van rellen volgen, ook in eigen land, met veel te vaak hulpverleners, journalisten, politici en politie als doelwit voor bakstenen, vuurwerk en scheldpartijen.
Gecombineerd met de vele debatten over de grote uitvoeringsproblemen bij de overheid, raakte je starend naar de televisie gaandeweg het vertrouwde beeld van dat relaxte, optimistische, leven-en-laten-leven-landje kwijt.
Ook onderuit gingen Linda de Mol en Marco Borsato, in een gesprek dat ons leven weliswaar verrijkte met het woord intimiteitsvacuüm. Het is een raadsel waarom beide coryfeeën dachten dat een gladde, openbare boetedoening van de vreemdgaande artiest zijn reputatie als oprechte zanger van emo-liedjes zou kunnen herstellen, in een uurtje tijd. Borsato bereikte in maart eerder het tegenovergestelde en de niet doorvragende De Mol zette zichzelf er definitief mee in de vergaarbak van niet serieus te nemen interviewers.
Veel relevanter was het gesprek dat Twan Huys had met Sywert van Lienden, in Buitenhof. Van Lienden dacht waarschijnlijk met net zo veel zelfoverschatting als Borsato dat ook hij zijn faux pas wel kon goedpraten. Dat wij kijkers, mensen van goede wil, zouden denken: o, zat het zo, dan valt het eigenlijk nog mee, keurige jongen toch die Sywert. Maar nee. Van Lienden zal al die glimmende munten op de bank nooit weten te combineren met een even glanzende reputatie. "Ik voelde me persoonlijk genaaid na zijn troebele verhaal", schreef mijn altijd zo beschaafde collega Maaike Bos zelfs.
Twan Huys bleef keurig in de plooi als professioneel gespreksleider. Ik herinner me hoe ik hem vanaf de bank zat toe te roepen: pak 'm toch wat harder aan. Maar niet getreurd, de aalgladde Van Lienden zwom toch wel in de fuik der onbetrouwbaren.
Roofkunst is een serie die me nu standaard te binnen schiet als ik door een museum, paleis of monumentaal pand dwaal. Het BNNVARA-programma verhelderde hoe er wordt geredeneerd en gesteggeld over het teruggeven van westerse kunstschatten aan de landen van herkomst, vaak voormalige koloniën. Want o wat is het moeilijk om afstand te doen van mooie spullen, ook al gebeurde de verkrijging onder vage of dubieuze omstandigheden. Principes, het zijn maar lastige dingen.
Een programma dat als geen ander slaagde om een actualiteit tot leven te brengen was de documentaire Alleen tegen de Staat, waarin verbitterde moeders uit de toeslagenaffaire vertelden over de hel die hun bestaan was geworden. "Ik vermijd spiegels, ik herken mijzelf niet meer terug" is een van de bitterste citaten van 2021 uit deze pijnlijke, maar verhelderende televisie-ervaring.
Even tot hier scoort als het knapste programma van 2021. Een programma dat snoeihard was over de actualiteit, dat geen blunder uit de politiek of monarchie ongemoeid liet, dat niets of niemand vergoelijkte, dat liet zien hoe belachelijk ingewikkeld veel kwesties tegenwoordig zijn maar je tóch op zaterdagavond met een goed gevoel de week liet eindigen. Humor als het kalmeringsmiddel voor de welwillende burger, Even tot hier is een wonderbaarlijk fenomeen. En zonde dat de nieuwe serie pas in mei 2022 start.
En dat brengt me tenslotte op dat gemis uit de inleiding. Het gaat om Frontberichten, het programma waarin vloggende zorgmedewerkers ons duidelijk maken waarom we solidair moeten zijn in onze strijd tegen corona. Nu we opnieuw in een lockdown zitten en er weer veel abstracte getallen voorbijkomen, missen Bas & Bos de concrete beelden. Doe anders maar meteen een internationale versie, à la het concept van Vpro's Metropolis. Gedeelde smart is halve smart, misschien een mooi motto voor 2022.
<<<The Spectacular Scheefgroei>>>