Gaat het nog ergens naartoe, of is dit het?

Wat moeten we nou toch met het geval Derksen? Meneertje 'iedereen van de leg, steeds als ik iets zeg'. De verstandigste reactie is waarschijnlijk om Wim Sonnevelds orgeldraaier Willem Parel maar weer eens af te stoffen: 'Niet op reageren, Lena'. Maar soms slaat Derksen de plank wel erg mis. En daarbij: het is ook gewoon moeilijk, om een goede rel laten liggen. Een beetje hakketakken op z'n tijd, best lekker.

Het nadenken over de besnorde brombeer, die de halve wereld op de kast kreeg met zijn weigering om de Friese identiteit van het - zich uitstekende verdedigende - zwarte kamerlid Habtamu de Hoop te erkennen, bracht Archie Bunker terug in mijn gedachten. Die spil van All in the Family, de fameuze comedy uit de jaren zeventig, in Nederland uitgezonden door de Vpro. Bij ons thuis was de Amerikaanse serie een van de hoogtepunten van de televisieweek, niet in de laatste plaats vanwege het gezamenlijk mee blèren van de openingstune Those were the days. Met daarin pausgezinde regels als And you knew who you were then, girls were girls and men were men.

Archie Bunker was een witte Amerikaanse arbeider van het oude stempel, met vastgeroeste ideeën over hoe de wereld in elkaar moet zitten. Van liberale gedachten en politiek correct zijn kreeg hij uitslag, en hij was ook bepaald geen opkropper: als iets hem niet zinde knalde Archie het eruit. Op YouTube kan je veel afleveringen terugkijken, er zijn er in totaal ruim tweehonderd stuks gemaakt. Ze laten zien dat er qua thematiek in vijftig jaar niet heel veel is veranderd. Neem de aflevering Lionel's engagement, over het verlovingsfeest van de zwarte buurjongen waar Archie op menige teen stapt. Of The little atheist waarin het meneer niet zint dat z'n eerste kleinkind niet christelijk opgevoed wordt, al is hij zelf niet bepaald een heilig boontje. Of The Election Story, over homoseksuele politici, the horror. Steeds vindt Archie dat de heteroseksuele witte mannenwereld zoals hij hem heeft leren kennen, moet blijven zoals hij is.

De humor van All in the family was bijtend en messcherp. Anno nu verzuchten mensen in de commentaren dat zulke comedy helaas niet meer gemaakt kan worden. Lichtelijk overdreven, als je denkt aan wat er in de met prijzen overladen serie De Luizenmoeder (2018-2019) allemaal kon qua 'foute humor'. Maar in het algemeen staan er meer voelsprieten uit ja. En terecht. Bedenken we vaker wie er allemaal meekijken. Een homogeen Nederlands kijkerspubliek bestaat nu eenmaal niet, beseffen de meesten tv-makers te langen leste. Een enkele Derksen uitgezonderd.

Het is een van de onderwerpen in de NPO3-serie Uit de Kramp waarin Sosha Duysker een moedige poging doet te ontrafelen hoe alledaags racisme werkt, en waarom het zo lastig is om er over te praten, als je geraakt wordt. Hoe verlammend een opmerking als 'oh je mag tegenwoordig ook niets meer zeggen' werkt als jij je niet senang voelt bij een grap. Hoe intimiderend 'ik wist niet dat je boos werd, doe eens even kalm' kan zijn.

Ook het Archie Bunker-effect komt ter sprake. Dat waar de een kan schaterlachen om een oudbakken type, de ander een held maakt van zo'n figuur.

Zo was het dus vijftig jaar geleden al, zo zal het deze eeuw ook wel blijven gaan. Absorberen maar, en weer door.

<<<interbellum                                                                                                     vleesvelden>>>