Fossielvrij? Niet bij iedere omroep.
In een week waarin over de hele wereld nieuwe hitterecords worden genoteerd, voert Friesland actie voor een klimaat waarin Elfstedentochten mogelijk blijven. Twee weken lang wordt iedereen in de provincie opgeroepen zich 'fossielvrij' te verplaatsen. Dus zien we in het dagelijkse verslag op NPO 2 slimme fietsen, auto's op biodiesel en zelfs elektrische sjipkisten voorbijkomen. Veel omroepen werken mee aan de promotie van dit positieve project, maar Omroep Max ontbreekt. Misschien zijn ze daar gewoon te verknocht aan fossielen, zoals deze week weer bleek in 'Hollandse Zaken'.
Toen de betrokkenen bij de 'De Elfwegentocht' - zoals de Friese actie heet - zondag aftrapten met het gezamenlijk heffen van een glaasje groen groentesap, was ik even bang voor een hoog geitenwollensokkengehalte. Maar deze vrees sloeg snel om in nederige beschaamdheid: wat is er al veel mogelijk om schoner en stiller te rijden. En waarom gaan de ontwikkelingen zo langzaam? Waarom accepteren we wél alle bezwaren van de oude brandstoffen maar doen we zo moeilijk over de bezwaren die kleven aan schonere energieën?
'We moeten die situatie gewoon doorbreken', zei een frisse Friezin en zo is het maar net. 'Vol frisse moed, duurzaam en goed' zong De Kast. 'Van broem naar zoem' stond op de straatveegmachine op waterstof. Toen een stoere elektrische motor werd gestart en je helemaal niets hoorde, dacht ik meteen aan mijn vrienden in Beusichem. Deze vreedzame dijkbewoners worden letterlijk knettergek en licht moordzuchtig vanwege de stromen motorrijders die daar 'van de natuur komen genieten'. Op z'n minst maken die geruisloze nieuwe vervoermiddelen ons directe leefklimaat stukken aangenamer.
De komende generatie zal ons nog eens uitlachen - of vervloeken - om onze traagheid. Woensdag was Tijs van den Brink op De Pionier in Leeuwarden, een basisschool 'die draait op koeienpoep' zoals een wijsneusje uitlegde. In de klas deed Tijs mee aan een opdracht: een lijstje energiebronnen in de juiste volgorde zetten qua duurzaamheid. Gesneden koek voor de kinderen. Toen hij vroeg wie er later uitvinder wilde worden, gingen er meteen vijf handen de lucht in. Een jochie kondigde zijn uitvinding vast aan: een elektrische vliegtuig.
Maar bij Omroep Max dus geen 'Dokkum voor het klimaat'. Wel 'Dokken voor het klimaat': zo heette donderdag de aflevering van Hollandse Zaken, het programma waarin 'feiten, meningen en emoties' worden gepeild onder een zeer gemêleerd publiek. Deze keer over onze bereidheid te betalen voor 'het klimaat', zoals nu met de energietransitie.
Het gesprek klotste alle kanten op en de vraag bij de formule blijft: wat heeft het voor nut om feiten, emoties, deskundigen en betrokkenen zo te mengen? Met presentator Cees Grimbergen die ondervraagt als een ouderwetse vakbondsman, het onrecht al ruikend voordat het is geschied. Die geen tijd neemt voor uitgebreide antwoorden, maar zijn studiogasten bruut afkapt als hij iets anders wil horen. Zo weet je weet nooit of wat je hoort ergens op slaat, en blijf je meestal met meer vragen zitten dan er werden beantwoord.
Gelukkig, we hebben nog hele week Elfwegentocht voor de boeg. Helder en stimulerend.