'Flikker op met je kloteschapen'
Schaapsherder. Een beroep om bij weg te dromen, zeker nu. Onafhankelijk, gezond bezig zijn in de vrije natuur, met respect voor dier en landschap, als schakel in een rijke traditie. Mooie observaties ja, maar hebben ze nog zin?
Deze week werd 'Schapenheld' herhaald, het wonderschone doch bittere portret van de Brabantse schaapsherder Stijn Hilgers en zijn gezin. Mocht u hem vorig jaar of deze dinsdag weer hebben gemist, deze prijswinnende film blijft de moeite waard om voor te gaan zitten.
Indrukwekkend is het conflict tussen wat je ogen zien en wat je oren horen. Na de eerste zeven minuten vol bucolische beeldlyriek, beginnen de gesprekken over de economische werkelijkheid. Het gevecht om weiderechten, oneerlijke btw-tarieven, de concurrentie met niet-traditionele schapenhouders en het mechanische landschapsbeheer. Simpelweg vredig met je schaapjes ronddolen en zo de heidevelden onderhouden? Je moet blijkbaar een gewiekste zakenman of -vrouw zijn om ervan te kunnen leven.
En Stijn Hilgers is vooral een eigenzinnige vakman. Tijdens de film is hij al twintig jaar schaapsherder, de helft van zijn leven. Een stoere gast. Een aanpakker met het hart meestal op de juiste plek, soms wat ontactisch op de tong. Maar dat Hilgers soms van zich afbijt, het is nogal begrijpelijk.
Zo moet hij op een dag bij het verplaatsen van de kudde kiezen: ofwel via een privé landgoed lopen, ofwel dwars door een dorp. Beide routes zijn illegaal. Hij kiest voor de kortste, via het dorp. Schoolkinderen staan langs de kant te juichen. Vertederde burgers nemen foto's. Maar er klinkt ook getoeter en een 'flikker op met jouw klote schapen' als een afrastering omver gaat. En de plaatselijke ijssalon belt de politie omdat er schapenkeutels op de stoep zijn achtergebleven. Mooi dat cultureel erfgoed, maar niet voor mijn deur a.u.b.
Hilgers slacht samen met een vrijwilliger een schaap in zijn schuur, voor eigen consumptie. Het duurt even voor ik besef dat dat 'natuurlijk' ook niet meer kan in ons land.
"Het kost meer dan het oplevert. Klaar." Uiteindelijk trekt Hilgers zelf de conclusie. En de stekker gaat eruit. Begrijpelijk, want wanneer een huisarts nota bene een schaapsherder het advies moet geven 'het wat rustiger aan te doen' dan klopt er iets niet. Filmmaker Ton van Zantvoort vertelt op de site van 2Doc hoe hij Hilgers zag veranderen van een spontane jongen in een verbitterd type, met haaruitval van de stress.
Had de herder zelf slimmer moeten zijn? Moeilijk in te schatten, maar als ik zijn mooie Anna de boekhouding zie doen en hoor zeggen dat verder bezuinigen echt niet gaat, dan denk ik dat dit het gewoon is. Een jaarlijks tekort van dertigduizend euro en daar gaat een traditie.
Ondanks alle publiciteit die Hilgers zocht, verregende braderieën waar hij stond en demonstraties die hij gaf voor een geïnteresseerd publiek. Zelfs Herman den Blijker kwam bij de schaapsherder koken. Als Hilgers nog wat restjes van het perfect gegaarde lamsvlees staat te eten, zie je de bekende chef op de achtergrond alweer vertrekken in zijn BMW.
Is er dan geen moed te putten uit deze documentaire? Ik doorzoek mijn gedachten. Maar besef even later dat ik al minutenlang uit het raam zit te staren.
<<<Dominee of Koopman Hasselt>>>