Flessenpost uit Myanmar, van mensen die kwader zijn dan bang
Over het jagen op mensen gesproken. Donderdagavond laat als bevroren zitten kijken naar beelden uit het Myanmar van na de militaire coup begin 2021. Stiekem gemaakt door tien Myanmarese filmers die te kwaad zijn om alleen maar bang te zijn. Niet goed voor je nachtrust. Maar deze dappere mensen vragen nadrukkelijk uit de diepte van hun ellende: horen jullie onze stemmen? Ja, luid en duidelijk.
De documentaire in de reeks De Boeddhistische Blik (KRO-NCRV) stond in mijn gids aangekondigd als Myanmar Diaries, maar de Duitse titel is mooier: Flaschenpost aus Myanmar. De voor hun veiligheid anoniem blijvende filmers slingeren er inderdaad lukraak een noodkreet mee de wereld in. Zal de collage van hun beelden iets positiefs gaan veroorzaken? Meer effect hebben dan dat een paar kijkers in de vrije wereld weer eens beseffen hoe blij ze mogen zijn met hun leven zónder terreur?
Zeker het eerste kwartier van de film is horror. Al kun je om de absurdistische openingsscène nog wel lachen. Je ziet het instructiefilmpje dat een aerobicslerares buiten aan het opnemen was in hoofdstad Naypyidaw, precies op het moment dat de coup begon. Terwijl de juffrouw soepel en vrolijk aan het dansen is, vult de brede avenue achter haar zich met de zwarte auto's van de militairen. Een scenarioschrijver zou het verzonnen willen hebben.
Daarna wordt het grimmig. Een groep mensen staat in uniform voor een huisje. Uit de woning klinkt het gegil van een kind. "Blijf van mijn moeder af", jankt het. "Neem haar niet mee." Het jammert minutenlang. Vergeefs, althans waarschijnlijk: wanneer een militair de stiekeme filmer in de gaten krijgt, stopt het verslag.
Je leert dat in Myanmar de jonge mensen net als in de rest van de wereld what the fuck zeggen, en o my god, als ze verbijsterd zijn. Zoals wanneer ze uit hun raam zien dat op straat demonstranten worden neergeschoten. Ergens op televisie een onbekommerde aflevering van The Big Bang Theory. Op een balkon een universele waslijntje met behaatjes en onschuldige onderbroeken.
Een oudere vrouw is onvergetelijk onverzettelijk. Ze is een oma van 67 jaar, schreeuwt ze richting een aantal busjes vol militairen die zojuist een jonge demonstrante door het hoofd hebben geschoten. "Jullie zijn volledig bewapend, maar ik ben niet bang. Als ik sterf, staan mijn kinderen op. De waarheid geeft me moed. Als jullie voor het volk opkomen houden we van jullie. Als jullie de dictator beschermen doen we het tegenovergestelde."
Beroofd van je vrijheid heb je weinig meer te verliezen, straalde ze uit.
Jammer dat deze film niet is doorgedrongen tot de laatste ronde van de Oscars voor documentaires. Hij was hiervoor namens ons land aangemeld: het Nederlandse ZINdoc heeft Myanmar Diaries samen met de anonieme filmmakers tot een geheel gesmeed.
Toegegeven, het eindresultaat is geen perfecte lappendeken. De stijlen van de verschillende filmmakers lopen erg uiteen. Maar Myanmar Diaries bewijst dat de drang om de waarheid te documenteren het DNA tekent van de mensen die het meeste recht op een goede toekomst hebben.
Terwijl het genenpakket van mensen met talent voor terreurzaaien en machtswellust erom smeekt gemodificeerd te worden.
<<<Rutte bij VI Hunted>>>