Fijne mensen in beeld
Wie zijn vertrouwen in de mensheid wel eens ziet tanen, kon maandag moed vatten. De aardige mensen leken niet aan te slepen. Ook wel eens fijn.
Zo ging 'Spoorloos' van start met een aflevering die zo maar de beste van dit nieuwe seizoen kan worden. Middelpunt was Sijmen, een zachte jongen van 22, door alleen zijn moeder opgevoed. Vader Neil was een getrouwde Schotse truckchauffeur die van twee Noordzeewalletjes snoepte. Toen zijn Nederlandse vriendinnetje zwanger bleek, liet hij zich niet meer zien. Lafheid, slechtheid? Als Sijmens moeder overlijdt besluit zoonlief Neil te gaan zoeken.
Zonder alles hier te verklappen: in Schotland zorgen DNA-onderzoeken voor de ene na de andere verrassing. Met een hartverwarmend resultaat: Symens familieleden in Edinburg nemen elkaar niets kwalijk. Er zijn dus meerdere scheve schaatsen gereden? Ach, het leven komt zoals het gaat. We vinden elkaar toch wel lief, en Sijmen: kom erbij jongen.
Mooi om te zien hoe mensen soms direct kunnen besluiten niet gekwetst te zijn. Hoe ze, wanneer er een pijl op hen wordt afgeschoten, weten weg te duiken, zich niet laten raken. Zo zochten de Schotse vrouwen in deze 'Spoorloos' allemaal naar verzachtende omstandigheden, en niet naar harde oordelen. Zeker de montere Kayleigh: wie zou deze schat er niet als nieuwe zus bij willen hebben?
Ook op NPO2 waren bewonderenswaardige mensen van goede wil te zien: de medewerkers van Advokatenkollektief Rotterdam. Ja, gespeld met K's want het kantoor werd opgericht in de vrije jaren zeventig, waarin je krities was, en soms axi voerde, zo valt te lezen op hun site. Inmiddels hebben de sociaal advocaten zich 'neergelegd bij de officiële spelling uit het Groene Boekje', maar onveranderd is hun principe dat ook de gewone man kwalitatieve rechtshulp moet kunnen krijgen. Of zoals advocaat Ton Rhijnsburger het omschrijft: "Er moet iemand zijn die de regels snapt en de mensen helpt die die regels niet helemaal snappen."
In de 2Doc 'De Laatste Sociaal Advocaten' zie je hoe dit soort klanten het kantoor binnenstapt met hun stapels paperassen, soms verzameld in een AH-tas. Mensen die uit hun huis gezet dreigen te worden, hun salaris niet krijgen, schulden hebben, administratief niet in orde zijn. Echt gratis is de sociale rechtshulp niet meer: de minst draagkrachtigen moeten tussen de 145 en 900 euro bijdragen. Voor hen vaak een smak geld. De advocaten worden er niet rijker van: achteraf blijken ze soms voor 20 euro per uur te hebben gewerkt. Bruto, want kantoorhuur en administratiekosten moeten daar nog van af. "Je hebt een flinke dosis idealisme nodig", geven ze toe.
De documentaire is een sobere aanklacht tegen de onwil van de overheid om de sociale advocatuur gezond te houden. Om de kleine luiden te helpen in de maatschappelijk mangel van grootmuilen, dikke portemonnees en soms ook de onbetrouwbare overheid zelf. Want o die scène waarin sociaal advocate Jacqueline Nieuwstraten een slachtoffer van de kinderopvangtoeslagaffaire bijstaat. De juriste is zo boos, ze valt even uit haar professionele rol.
Maar de verongelijkte verdediging van de belastingdienst 'dat het al een heel ding is' dat de dienst überhaupt toegeeft onrechtmatig te hebben gehandeld, wie zou daar nou niet emotioneel van worden?