En de verzuiling gaat door
Op de dag dat de mannenbroeders zich afvragen of homostellen een zegening dan wel een inzegening verdienen, kijk ik naar 'Iris onderzoekt', een serie over gemengde relaties. Het is een zwerftocht door verschillende Nederlandse wijken en huiskamers, met overal dezelfde kwestie: overwint echte liefde ieder obstakel?
Presentator is Iris van Lunenburg, zelf van Haïtiaanse afkomst maar geadopteerd door een wit gezin in Emmen, 'met Oprah als enig rolmodel'. Zij vraagt zich af of gemengde relaties een graadmeter zijn voor integratie en acceptatie. En of de houding van de media, die gemengde relaties als de normaalste zaak van de wereld zien, wel iets te maken heeft met de praktijk.
Na de eerste twee afleveringen kan het nog alle kanten op. Zo zagen we Maura, die net als Iris als zwart meisje werd geadopteerd in een witte omgeving, Twente. Waar de badmeester haar 'een lekkere bruine frikandel' noemde en ze zich eerder een attractie voelde dan dat ze erbij hoorde.
In Rotterdam met z'n veel gemengdere bevolking vindt Maura pas haar zwarte zelf. Het gaat gepaard met veel Engels: being black, finding my roots, choosing black love. En 'je eigen black imperium bouwen met je gezin'. Dat betekent een zwarte man kiezen, je kinderen bewust maken van hun zwartheid, liefst kopen bij zwarte ondernemers.
Iris - die zelf juist op witte mannen valt - reageerde verbaasd. Hoe zou Maura het vinden als een witte persoon zulke rigide keuzes zou maken? "Maar dat gebéurt toch de hele tijd?", vindt Maura. Zij vindt zichzelf niet racistisch want zegt ze: "Zwarte mensen kúnnen niet racistisch zijn, wij hebben niet de middelen om racistisch te handelen in deze maatschappij." Ja, daar kun je een tijdje op kauwen.
Aan adoptie-coach Hilbrand Westra vroeg Iris waarom zij zelf juist níet in zwarte mannen is geïnteresseerd, komt dat door haar blanke jeugd? Maar die had Maura toch ook? Westra's ervaring is dat geadopteerde zwarte kinderen in hun volwassen bestaan bijna altijd een uitgesproken zwart-witte keuze maken, voor ofwel een wit leven, ofwel een zwart bestaan.
Ik had hier nog veel meer over willen horen, maar in aflevering 2 was het thema 'twee geloven op een kussen, daar slaapt de duivel tussen.' Over onder meer de problemen die een Turkse jongen en een Surinaams-Javaans meisje moesten overwinnen voordat ze met ieders instemming feestelijk konden trouwen. Zeker de schoonmoeders stonden eerst niet te juichen, maar er werd een ontroerende ceremonie bedacht, waarbij over en weer Indonesische en Turkse rituelen werden uitgewisseld.
Minder complex reageerde de vader van Anita, die met de Syriër Amro trouwde en moslima werd. 'Eerst dacht ik, moet dat nou allemaal? Maar na een paar visites, dan gaat het vanzelf wel.'
En zo zagen we Pa dan zitten op Amro's verjaardag, 'heppie bursday' zingend, terwijl de halal aardbeientaart werd aangesneden.
Het oogde toch stukken feestelijker dan het leven van de Irakese Tamara, wier familie vindt dat ze moet trouwen met iemand die net als zij een Irakese christen is. Haar relatie met een Nederlands-Congolese man werd daarom getorpedeerd. Of Tamara ooit zal kunnen trouwen uit liefde? Ze hoopt het, maar keek niet alsof ze er echt in gelooft.