Eenzaamheid als aanklacht, maar tegen wie of wat?
Het is Week tegen Eenzaamheid en op televisie gaat het vooral om bewustwording. De EO zendt schrijnende interviews met eenzamen uit in 'Wie kent mij nog?' Van de titel alleen al lopen de rillingen over je rug. Bij Human was maandag de docu 'Goede Buren' te zien, over een vrijwilligerscampagne tegen eenzaamheid in Rotterdam. Opmerkelijk verschil: waar de Rotterdammers de conclusie 'ik ben eenzaam' nauwelijks de strot uitkrijgen, hebben de EO-eenzamen geen enkele moeite hun status te benoemen.
Maar die laatsten hebben dan ook allemaal serieuze problemen. Zo zagen we bij de EO de 14-jarige Valentina, die in haar adoptiegezin niet te handhaven was en nu in een tehuis zit. Haar kapotgesneden armen verraden groot gedonder, haar taalgebruik een ruime ervaring met het therapeutenjargon. Een heel ander verhaal was dat van de 84-jarige Piet Edelman. Het bombardement van Rotterdam teistert zijn hoofd en lijf nog steeds en daardoor heeft hij moeite met menselijk contact. Blijkbaar: de interviews zijn erg kort, je snakt geregeld naar meer achtergrondinformatie.
Zeker vanavond wanneer 'Wie kent mij nog?' de kettingrokende Ruud aandoet, die samenwoont met een zoon die zich permanent opsluit op zolder. Grienend doet Ruud zijn verhaal. Hij trekt een wrange conclusie voor wie zich afvraagt waarom deze mensen zichzelf niet harder aanpakken. Ruud zegt: "Eenzaam is ook fijn. Het is een bescherming, tegen die klote buitenwereld, de vooroordelen." Via internet legt hij wel eens contact met andere mensen: "Ook eenzaam, maar veilig."
Soms klinkt eenzaamheid in deze EO-serie als een aanklacht, waarvan niet duidelijk is tegen wie of wat. Maar de getuigenissen doen beseffen welke complexe structuren er soms aan ten grondslag liggen.
Zoals ook de vrijwilligsters in 'Goede Buren' ontdekken, wat eveneens een film is vol onvergetelijke mensen. Neem de montere doch broze tachtiger Jan. Hij is het afgelopen jaar maar twee keer naar buiten geweest. Zelf naar het winkelcentrum gaan, hij droomt ervan, maar het lukt niet meer. Een heel ander type is Til: al 85 jaar lang met iedereen in conflict door haar bokkige karakter. Je snapt dat haar omgeving afhaakt, al kijkend komen je nekharen vanzelf overeind.
Op de 2Doc-site een fijn interview met filmmaakster Stella van Voorst van Beest. Zij koos het thema eenzaamheid nadat Bep de Bruin was gevonden, een Rotterdamse die tien jaar dood in haar woning lag. Van Voorsts grootste ontdekking? Eenzaamheid is niet opgelost met een bezoekje. Het verraste haar hoe kwetsbaar mensen met een beperkt sociaal netwerk zijn. "Zelfs de simpelste dingen, een formulier invullen, om raad vragen, worden dan heel ingewikkeld."
Je verlangt al snel weer naar laagdrempelige bejaardentehuizen, juist voor alleenstaande ouderen.
Maar Van Voorst ziet andere kansen. Zoals: plaats veel bankjes op de routes naar de winkels, zodat mensen onderweg kunnen uitrusten. Organiseer in de supermarkt een geen-haast-rij bij de kassa, waar je rustig een praatje mag maken.
Voor het eerst denkt de filmmaakster na over haar eigen oude dag: waar en hoe zou ze moeten wonen om dan wél een goed sociaal netwerk te hebben? Een stadsdorpje, dat lijkt haar wel wat.