Een fatsoenlijk land heeft een fatsoenlijke genderpoli

Twee keer heb ik de documentaire nu bekeken en steeds wellen er nieuwe gedachten op: vorige week donderdag was Genderpoli - They and them te zien bij 2Doc. Het thema is niet bepaald gesneden koek.

Sowieso: hulde aan de openhartige mensen die meewerkten. Regisseur Ingrid Kamerling mocht aanwezig zijn tijdens hoogst intieme momenten op de genderpoli van Youz in Zaandam. Ze filmde gesprekken tussen behandelaars en jonge mensen, veelal pubers, die niet gelukkig zijn met hun geslacht. Meestal hopend dat ze snel puberteitsremmers mogen gaan slikken, zodat hun lichaam zich niet verder de verkeerde kant op ontwikkelt.

Even onvergetelijk zijn de interviews met de zorgprofessionals - deels ervaringsdeskundigen - en beelden van hun vergaderingen. Er zijn botsingen tussen een oude en een nieuwe garde: heteroseksuele mannen en vrouwen aan de ene kant, tevreden met hun geslacht, die altijd 'gewoon' de meerderheid waren, maar nu van een zelfbewuste minderheid aan de andere kant horen dat ze zichzelf niet meer als normaal mogen omschrijven. Een minderheid van mensen bij wie de genderidentiteit een stuk complexer lag of ligt.

We zien hoe ook de portier van de kliniek een standje krijgt nadat gasten zich door hem 'gemisgenderd' voelen, zoals een moeder en een transzoon die hij begroette met 'goedemorgen dames'.

Fascinerend wat er met je gebeurt, wanneer je de jonge cliënten ziet praten. Je beseft hoe je in een nanoseconde iemand wil indelen als jongen of meisje, man of vrouw. En dat je het meestal meteen voelt, 'als er iets niet klopt'. En dat je vervolgens beseft dat je zo weinig hebt aan die constatering. Een mens is een mens.

Maar tegelijkertijd zie je hoeveel moeite sommigen doen om van meisje jongen te worden, of van jongen meisje. Of iets neutraals er tussenin.

Ingewikkeld voor iedereen is de vraag: kan een kind van 14 of 15 jaar wel zulke ingrijpende besluiten nemen voor de rest van zijn leven, inclusief een eventuele latere kinderwens? Hoe weet je als ouders en als artsen zeker dat de wens tot verandering duurzaam is? Het zijn pubers.

Maar er wordt zelfs een traject gestart voor Sem, een jongen van 13 met beperkte verstandelijke vermogens die Elly wil worden. Ook al constateert psychotherapeut Sander de Wit dat Sem denkt dat een dokter 'een vagina zo van de plank pakt', en dat hij niet overziet wat een fysieke transitie allemaal inhoudt.

Alleen, wat is de andere kant? Niets doen? Er komt een noodkreet binnen van een moeder: haar 16-jarige kind dreigt met zelfmoord omdat het 'nog steeds' borsten heeft en vanwege de lange wachtlijst nog niet in behandeling is. "Moet je dan zeggen, succes met je suïcidale kind, we zien je over drie jaar?", zegt een bewogen psycholoog. Een van haar collega's vreest voor nog meer geld- en capaciteitsproblemen in de toekomst: "Dit wordt als luxezorg gezien, niet serieus genomen."

Terwijl je kunt stellen dat een serieuze genderpoli juist echt bij Nederland past: wij houden toch van aanpakken? Zo van: als er een probleem of wens leeft onder de mensen, ontken het dan niet maar organiseer een goede oplossing. Zoals we deden met het homohuwelijk, euthanasie, abortus, drugsgebruik. Het hoort er allemaal bij, in een fatsoenlijke maatschappij. Al is het even wennen.

<<<Eigen Volk Eerst                                                                                              SBS6-debat>>>