Een dominee ging voorbij
En wat zou de geloofsschade zijn van orkaan Irma? Ik moest daaraan denken door het overlijden van theoloog Harry Kuitert. De NCRV herhaalde een interview dat Jacobine Geel twaalf jaar geleden met Kuitert maakte vanwege diens tachtigste verjaardag. Opgezet als een soort afscheid; wie kon weten dat de omstreden dominee zo oud zou worden?
Dit interview had plaats net na de grote tsunami in Azië, eind 2004. Een gebeurtenis die Kuitert deed terugdenken aan de Zeeuwse watersnood van 1953, de ramp die zijn ooit zo rotsvaste geloof in de voorzienige God ernstig beschadigde. De herinnering aan hoe een vrouw midden in die ellende boven op een dak een kind baarde, waarna het water het dak met iedereen erop wegsleurde, zo het zwart in: als zo'n beeld je niet laat kraken op je fundamenten, wat dan wel?
God als allesbesturend wezen loslaten: voor de een is het gesneden - en ouwe - koek, voor de ander een dagelijkse strijd, voor de volgende gewoon niet aan de orde. Ergens tussen de eerste en de tweede categorie lijkt Leo Blokhuis te zitten. Dit weekend begon deze aimabele popdeskundige een zoektocht naar de invloed van het calvinisme op de Nederlandse landsaard in de serie 'Achter de dijken'. Zijn eigen geschiedenis als zoon van een gereformeerde dominee laat hij hierin een grote rol spelen. Het was aandoenlijk Leo in zijn oude slaapkamertje te zien zitten op een bed, vertellend over hoe voorzichtig hij als kind was: "Misschien wisten je ouders dan wel niet wat je had uitgespookt, maar God had het wel gezien." Even later zat hij met natte ogen op een kale kerkbank te luisteren naar een orgel. Hij noemt dat tegenwoordig een guilty pleasure: hij weet niets eens of het goede muziek is, maar de klank en de sfeer horen bij hem, brengen hem iets. Een ontwapenend, ontroerend moment.
Met theologe Karen Armstrong blijft praten over religie niet beperkt tot het protestantse Nederland. Zondag interviewde diezelfde Jacobine Geel haar vanwege het eredoctoraat dat de VU aan Armstrong toekende. Het gesprek - in een lege kerk - duurde slechts 22 minuten en dat was wel erg kort om Armstrongs ideeën over met name het geweld in de wereld goed te kunnen plaatsen. Duidelijk werd dat Armstrong vindt dat 'compassie voor de ander' de overkoepelende boodschap is van alle religies. En dat we dus 24 uur per dag moeten leven volgens het motto 'wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet'. Geel noemde de kersverse doctor een profetes en Armstrong sprak dat licht glunderend niet tegen.
Wanneer zij over haar collegaprofeet Mohammed spreekt zegt Armstrong trouwens steeds 'vrede zij met hem', volgens goed islamitisch gebruik. Opvallend, maar Jacobine Geel ging er niet op in.
Zonde om een vrouw als Karen Armstrong zo kort en onweersproken te interviewen. Ik had haar graag aan tafel gezien met politieke leiders en analisten, om haar ideeën over de situatie in de wereld nader te toetsen. Doet het Westen het inderdaad allemaal zo fout, zoals je uit haar woorden kon distilleren?
Enfin. Voor de meeste Nederlanders was het hoogtepunt zondag gewoon onbekommerd naar 'Heel Holland Bakt' kijken. Op zoek naar onze landsaard, Leo? Ook gesneden koek