Enigszins chocola maken van Pasen
Tweede Paasdag, en mijn buurvrouw (81) is verdrietig. Ze appte me net over het overlijden van Huub Oosterhuis, moest het bericht delen, voelt zich terug geslingerd in de tijd. "Droevig", schrijft ze. "Wij kwamen vroeger in de ekklesia van Jan van Kilsdonk en Huub, later in Amstelkerk en Rode Hoed. We waren samen recalcitrant en politiek bewust. Helaas, het leven is eindig."
Ze herkent veel in het In Memoriam in Trouw dat ik doorstuur. En ik zal straks checken of ze de Matthäus Passion heeft weten terug te vinden, die ze op Goede Vrijdag miste. Ik zag hem wel en Bach galmt al dagen na door de gewelven in mijn hoofd: het lukte gelukkig goed om ongestoord het complete emotionele scala te ervaren van de uitvoering van Ton Koopman en het Amsterdam Baroque Orchestra & Choir, voor Omroep Max uit 2021. Een pure uitvoering zonder publiek, vanwege het Grote Virus.
Niet dat ik een verklaard Matthäus-kenner ben. Gelukkig niet. Ik hoef niets speciaals te vinden van die of die versie, hoef niets te vergelijken, maar kan de goddelijke muziek simpelweg over me heen laten komen. Zonder stress zoals een boze mevrouw op Twitter: "Waarom blijft Ton Koopman dat toch doen, dat zeer korte Barabbam! Daar heeft Bach dat akkoord toch niet voor gecomponeerd? Niemand anders doet dat en het sterkt me dat ik geen Matthäus Passion van Koopman moet aanschaffen. Ik zou me alleen maar ergeren."
O arme mevrouw, denk ik dan. Neem nou gewoon nog een romig paaseitje en laat je hart niet zo entzweiknirschen.
Ik zet wel een duimpje bij een andere luisteraar: "Geen snars verstand van klassieke muziek, al kijk ik toch al vele jaren naar Podium etc. Probeerde aanvankelijk te 'leren', maar heb dat losgelaten. Nu geniet ik, soms jankend op de bank, gewoon omdat het mooi was."
Zo werkt dat het beste ja. Neem zondag de cellist die bij Podium Klassiek met zijn persoonlijke verhaal de breekbaarheid van het menselijk bestaan neerzette. Pieter Wispelwey verloor een jaar geleden zijn zoon Dorian door een verkeersongeluk, zestien jaar oud. De muzikant vertelde aan de integere vragensteller Floris Kortie hoe graag Dorian zong. En hoe hij zijn zoon had weten te besmetten met zijn liefde voor Schubert. Wispelwey toonde een fragment waarin de jonge jongen de componist met hoge stem eer aandoet. Een bloem, in de knop gebroken.
De verlaten vader noemde het maken van muziek een gezonde afleiding in zijn bestaan. "Hoe kom je er bovenop?", wilde Kortie weten. "Waar bovenop?" vroeg de cellist. "Het verdriet?" preciseerde Kortie. "Niet", sprak de vader zonder aarzeling. En omschreef de realiteit in zijn leven: "Er is geen troost, er is geen verwerking. Er zijn wel vrienden. En er zijn dingen die je probeert goed te doen." Hij vertelde over het maken van monumenten. Een bank voor de voetbalclub met een naamplaatje van Dorian erop. Het zo mooi mogelijk maken van het graf.
Er is wel eens kritiek op te veel praten tijdens muziekprogramma's. Maar soms werkt een lang gesprek toe naar een diepere ervaring van het uiteindelijk spel. Zoals in dit geval variaties op Trockne Blumen van Schubert, die Wispelwey speelde met pianist Paolo Giacometti.
Wat is het toch magisch, dat uit verdriet gecombineerd met passie vaak de grootste schoonheid wordt geboren.