Duizend jaar wachten op je moeder als het moet
Hoe zou mijn beeld van het Midden-Oosten zijn geweest wanneer Sinan Can geen documentairemaker was geworden? Ongetwijfeld een stuk vager. En schilderde hij in eerdere series als In het spoor van IS noodgedwongen vooral met bloedrood en zwart, in de nieuwe reeks Sinan op zoek naar het paradijs bevat Cans palet weer alle kleuren die het leven mooi maken. Daarmee geeft hij de regio van de nachtmerries de kans zich te revancheren als de wereld van de mooie vertellingen van duizend-en-een-nacht.
Althans, een beetje. Want wat zijn de wonden die IS sloeg nog vers.
Zo kondigden Can en regisseur Thomas Blom bij Khalid en Sophie aan dat in de aflevering van volgende week donderdag een bezoek zit aan een Syrisch weeshuis. Hier wonen vijftig uit verkrachting geboren kinderen van slaafgemaakte Jezidi-vrouwen. Maar het mooie is, zo legde Blom uit, dat deze kinderen worden verzorgd en opgevoed door vrouwen die trouw willen blijven aan hun menselijkheid.
En zo zochten de mannen overal langs de Eufraat - de rivier die de serie richting geeft - vooral naar wat mensen verbindt, en niet naar wat ze tegen elkaar opzet. Neem het universeel ontroerende verhaal van tuinman Bahe. Hij werd als jochie van zes door zijn arme, vluchtende moeder achtergelaten in het christelijke klooster Deyrul Zafaran. "Blijf op me wachten, ik kom je halen", beloofde ze. Woorden die Bahe niet vergat. Meer dan zeventig jaar zette hij geen stap buiten het klooster en zat dagelijks uren vanaf een stenen bankje te kijken naar de toegangspoort, wachtend op de terugkeer van zijn moeder. "Zonder een eigen leven op te bouwen, en iedere avond met een gebroken hart naar bed", vertelde Can in de talkshow, eigenlijk veel beeldender dan in de serie zelf.
Hoe kun je zeventig jaar wachten? "Hoop geeft een mens geduld", zegt iemand in de aflevering. En de altijd zo kalm ogende Can liet iets van zijn gepassioneerde binnenste zien door met grote stelligheid te verklaren dat hij zelf duizend jaar op zijn geliefde moeder zou wachten, als dat zou moeten en kunnen. Goede keuze om de aflevering met tuinman Bahe de titel Overgave te geven.
Ook een opmerking van regisseur Blom blijft hangen. Over dat Can en hij zich tijdens het maken van deze kalme serie konden permitteren emoties te tonen, iets wat ze nooit deden op spannender momenten. "Je praat juist niet veel als je bijvoorbeeld beschoten bent. Dat gaat dan hup naar binnen en luikje dicht. Nu moesten we het maar eens aandurven open te zijn."
In de lach schoot ik door wat een archeologe vertelde, die opgravingen doet bij de berg Nemrut. Ze zei dat ze een deur had gevonden waarvan het hout er niet meer was, alleen nog de spijkers. Leve de menselijke verbeeldingskracht.
Sinan op zoek naar het paradijs laat je een poëtische cultuurreis maken zonder het gedoe van koffers pakken, wachtrijen en vliegschaamte. En wanneer je hart toch in de versnelling schiet komt dat niet door stress, maar door de adembenemende beelden van de landschappen in het gebied waarvan ik de naam mijn hele leven al ken, Mesopotamië.
Can en Blom kleuren die naam nu in. En bieden met hun hoopgevende reis een mooie respons op de veelgehoorde en terechte klacht, dat de media altijd maar focussen op negatieve verhalen. Deze keer niet.