De verloren neef
Hij is een volle neef, maar tot gisteren zou ik hem op straat zo voorbij zijn gelopen: het is lang geleden dat ik Ernest Ouwejan persoonlijk heb ontmoet. Maar nu ik maandag een half uur lang naar hem heb gekeken tijdens het voor mij ontroerende gesprek dat Margje Fikse had met deze uitgepreekte gereformeerd-vrijgemaakte dominee, herken ik hem weer uit duizenden. En niet alleen omdat ik zijn volwassen geworden gezicht nu kan uittekenen. Ik geloof ook dat ik tot in detail snap wat er in hem omgaat.
In de serie Uitgepreekt (EO) interviewt Fikse ex-predikanten. Waarbij ze hen om te beginnen in een biechthokje zet. Vertel zelf maar wat er is misgegaan, waarom je niet meer op de kansel staat. Of de houten broek zoals Ernest de preekstoel noemde. Hij biechtte op te hebben vastgezeten in zijn eigen gelijk, en dat hij met zijn eigenwijsheid mensen heeft bezeerd. "Ik nam geen genoegen met wat hen houvast gaf." Zo vertelde hij over een verloofd stel dat wilde toetreden tot de kerk, maar werd weggestuurd omdat ze al samenwoonden, uit angst voor precedentwerking. En over homoseksuele kerkleden, die hij de vrijgemaakte spelregels moest uitleggen dat hun geaardheid wel werd geaccepteerd, maar het hebben van een relatie niet.
Hij kon dit op een gegeven moment niet meer. "Ik heb mijn tong rauw gepraat om ruimte te creëren voor deze mensen."
Zich steeds meer beklemd voelend in de vrijgemaakte wereld, stapte Ernest in 2004 op.
"Maar dan zoek je toch een andere kerk om te preken?", zei Fikse. O Margje, jij snapt er niets van, hoorde ik mezelf denken. En Ernest schetste het organisatieschema waarmee wij zijn opgevoed. Waarin een rechte lijn vanaf Adam en Eva, via Jezus Christus, langs allerlei andere kerken, precies uitkomt in de gereformeerd-vrijgemaakte kerk. Dan ga je niet zo maar een deurtje verder.
Wel drie keer benadrukte Ernest dat hij de laatste is om aan de integriteit en oprechtheid van zijn ex-kerkgenoten te twijfelen. En ik probeerde te bedenken wat mij het meest aan zijn woorden zou shockeren, ware ik nog van het houtje. Misschien wel Ernests wrange constatering dat hij de kerk ervoer als een onveilige plek. "God is liefde, klonk het. Maar maakte je een fout dan kon je een oplawaai krijgen."
Tegenwoordig is hij niet meer bezig met de connectie van mensen met God, maar met hun verbinding met zichzelf: Ernest is psychologie gaan studeren en therapeut geworden. Hij straalde bij het vermoeden dat hij - ook - in die rol al voor honderden mensen van betekenis is geweest.
Op de site van het CIP (het Christelijk Informatie Platform) zag ik een aantal mannenbroeders begin juni al huiveren voor Uitgepreekt. Wellicht vooral met het oog op de deelname van een predikant die een buitenechtelijke relatie had. Als ik flink kort door de bocht ga proef ik er angst dat de EO met deze serie de plek van de dominee inpikt als exclusieve distributeur van hemelse vergeving. "Een verkeerd beeld van genade dreigt, en pastorale onrust en schade is onvermijdelijk. Dit soort complexe materie hoort niet op tv maar in persoonlijke gesprekken thuis", aldus een dominee Mouw.
Maar toen was de serie dus nog niet eens begonnen. Wat neef Ernest betreft was ik blij hem te zien op tv. En hij lijkt me er heel aardig uitgekomen, op eigen houtje.