De toekomst is fantastisch? De serie erover wel
"Het einde is zoek", zuchtte Tim den Besten. De wetenschapper reageerde: "Of begint het einde? Eindigt het begin?" Nu al in de war? Pas dan op voor 'De toekomst is fantastisch': de serie zet je rustige, geordende wereldbeeld volledig op z'n kop.
Terwijl wij gewone stervelingen ons nog drukmaken over futiele zaken als bonnetjes en hoofddoeken, werken wetenschappers in hun laboratoria noest door aan opwindende uitvindingen als de kunstmatige baarmoeder, embryo's uit huidcellen en apparaatjes die herinneringen veranderen. 'De toekomst is fantastisch' (VPRO) geeft een update van waar we staan, en schuwt de speculatie niet: mochten deze nieuwe technieken écht aanstaande zijn, hoe ziet ons leven in 2039 er dan uit?
Ook voor leken is het een goed te volgen, adembenemend programma. De twee prettigste interviewers van Nederland, Tim den Besten en Marijn Frank, houden heldere gesprekken met wetenschappers die hallucinante dingen vertellen. Vervolgens verbeelden acteurs wat de nieuwe kennis kan betekenen voor de nabije toekomst. Vorige week zagen we dat gewoon zwanger zijn dan misschien niet meer normaal is. Stel je voor: een kind in de baarmoeder laten van een vrouw die misschien rookt, drinkt en gestrest is, hoe onverantwoordelijk. Nee, zorgvuldig geconcipieerde embryo's groeien straks veilig groot in een kunstmatige baarmoeder in de hoek van de kamer. We zagen al een ongeboren lammetje in zo'n zak zitten.
Deze donderdag ging de aflevering over ons geheugen en hoe manipuleerbaar herinneringen zijn. Merel Kindt, hoogleraar experimentele klinische psychologie, toonde hoe we nu al in staat zijn om iemands fobie te laten verdwijnen, simpelweg door eenmalig een pilletje toe te dienen. Ze liet Sophie - een jonge vrouw die doodsbang is voor injectienaalden - nog een keer de angststress ondergaan van een spuit in haar arm. Meteen daarna gaf ze Sophie een bètablokker. Het gevolg was dat de herinnering aan de angst direct vervlakte en zich niet opnieuw in haar geheugen nestelde. Een dag daarna kreeg Sophie opnieuw een injectie en nu onderging ze die zonder problemen, lacherig bijna.
Ongelooflijk? Er was nog veel meer. In Parijs trof Martijn Frank een wetenschapper die het geheugen van muizen kan manipuleren. Als een laboratoriummuis angstig ligt te dromen over een bepaalde situatie - nota bene: bekend is al precies wát de muis dan droomt - krijgt hij prettige elektroprikkels toegediend. Daarna is die muis overdag, in dezelfde situatie niet meer bang.
'We are our memories', zegt de Amerikaanse professor David Glanzman, een man die herinneringen overplant van de ene naaktslak op de andere. Wie weet hoe ook onze identiteit gaat veranderen. Straks hoeven we niet meer zelf op vakantie, kopen we gewoon de herinnering aan een leuke reis en zijn we ook blij.
Is dat erg? Merel Windt: "In de westerse wereld denken we erg vanuit het ego, hoe belangrijk iedere persoonlijkheid is, en ons autobiografische geheugen. Maar misschien gaan we naar een samenleving waarin dat niet meer zo belangrijk is, het er niet meer toedoet wat jij in jouw leven echt hebt meegemaakt."
Wordt dat de hemel op aarde? Deze serie laat je in ieder geval nu de huidige realiteit al even vergeten.
<<<Boris in Brussel Frans Bromet>>>