De huiskamer van Nederland
Bedankt, Frans Bromet. En in je kielzog al die aardige medewerkers, vrijwilligers én bezoekers van de Nederlandse bibliotheken. Want lezers, als er een tv-serie de moeite van het terugzien waard is, dan toch wel 'De Bibliotheek', die de afgelopen vijf avonden om kwart over zeven op NPO2 was. Ja, tegenover kijkcijferkanon DWDD. Maar de vijf halfuurtjes met Bromet boden een nog veel bredere blik op de culturele stand van zaken in het land.
Gelauwerd documentairemaker Bromet trok er op zijn bekende wijze op uit: camera op de schouder, zelf niet in beeld, pratend met gewone mensen. Twintig jaar geleden besloot cameraman Bromet - nu 74 - nooit meer iets in scène te zetten en alleen nog echte personen met echte verhalen te filmen. De zwerftocht door de Nederlandse bibliotheken bewijst opnieuw de waarde van dit simpele concept: tientallen mensen en mensjes kwamen voorbij die iets boeiends zeiden en in je hoofd blijven zitten.
Neem die meneer, type Toon Hermans, op zoek naar een spannend boek vanwege zijn vrijwilligerswerk: voorlezen in taalzwakke families. De oud-huisarts volgt al doende een aantal gezinnen, iets wat hij zijn hele leven deed en niet wil missen. Een Rotterdamse mevrouw recenseerde kernachtig een boek van Griet Op de Beeck: "Ik word zo verdrietig van die Griet, het is allemaal ellende." Ook romantische boeken vond ze niets: "Die gaan van: het is moeilijk, maar ze vinden elkaar. Terwijl het echte leven is: ze vinden elkaar en dán wordt het moeilijk."
"Wat heb je aan al dat gelees?", vroeg Bromet aan een jonge vrouw in Utrecht. Die legde uit hoe ze er - als lichte ADHD'er - van kalmeert: "Andere media zijn zo druk met hun beeld en geluid. Boeken hebben alleen letters. Een wereld gaat open, en je wordt er zelf groter van." Moeilijk uitleggen, vond ze het. Het is toch uitstekend gelukt.
En dan alle activiteiten die bibliotheken organiseren. Conversatiecursussen. Weerbaarheidstrainingen. Zingen met nieuwkomers, zodat ze onze taal makkelijker oppakken. Wiebelige kinderen laten voorlezen aan honden, zodat ze zich beter focussen en zelfverzekerder worden. Fröbelen. Keurige dames op de leesclub, die zich inleven in een crackverslaafde. De sessies Human Library, waar je geen boek leest, maar een ander: ontmoetingen tussen mensen die elkaar 'normaal' niet zouden aanspreken. De bibliobus die de wijk inrijdt, met een warmhartige kindervriend aan het stuur.
Er kwam geen eind aan de positiviteit en de goede bedoelingen. En het emotioneerde me, al die biebbezoekers die de tijd nemen voor zichzelf, input zoeken, zichzelf de moeite waard vinden om iets te leren, zich te verdiepen. De bibliotheek werd omschreven als de huiskamer van Nederland, maar ik ervoer ook iets van een kweekvijver, baarmoeder, wellnesscentrum.
In Nijmegen filmde Bromet bij een cursus column-schrijven en registreerde de omschrijving van een geslaagde column: hij maakt nieuwsgierig, vertelt iets nieuws, laat je met enige voldoening de laatste zin lezen en geeft het besef dat je de afgelopen vijf minuten niet vergeefs hebt geleefd.
Als u door deze column misschien alsnog 'De Bibliotheek' gaat bekijken, kunt u daar nog zo'n 130 welbestede minuten bij optellen.