De hoeksteen van de samenleving, in voor- en tegenspoed
Het is er weer een voor in het juwelenkistje, de film Het leven gaat niet altijd over tulpen, maandag uitgezonden door de EO. Een 2Doc over het reilen en zeilen op een oer-Hollandse familiekwekerij van tulpen en pioenrozen in Andijk. Zeer geschikt voor mensen die weer eens dicht bij andere mensen willen zijn: het gezinsportret is schrijnend intiem en ontroerend.
Hoofdrolspelers zijn de sterke, mooie vader Klaas, zijn vier energieke kinderen - waaronder de schaatskampioenen Simon en Irene Schouten - en hun stilgevallen moeder Jolanda. Zij kreeg een paar jaar terug een zware hersenbloeding en het zit er niet in dat ze ooit weer zal lopen. Gaandeweg gaat het wel beter met de communicatie. Maar doordeweeks leeft Jolanda in een verzorgingstehuis.
Zo'n beetje iedere scène in dit pareltje van regisseur Barbara Makkinga is typerend en raak. Met drie pijlers: de liefde voor het bedrijf, de liefde voor het schaatsen en de onvoorwaardelijke trouw aan het familieverband en het huwelijk. "In voor- en tegenspoed hè", vat moeder Jolanda het zelf samen.
"Maar het wordt nooit meer hoe het was", zegt vader Klaas op enig moment.
Want zie de drie mannelijke Schoutens zwijgend aan de maaltijd zitten, Klaas en zonen Simon en Klaas junior. Aardappelprak op het bord, schep appelmoes erbij. Vla toe. Senior wringt met zijn sterke handen de laatste klodder uit ieder pak. "Ik mis vooral de warmte in huis", zo omschrijft hij zijn persoonlijk lijden. "Het is nooit meer vanzelf warm."
Er zijn oude beelden met Jolanda, vrolijk op vakanties, feestjes, gelukkig in het kraambed. De pseudo vanzelfsprekendheden van onbekommerde tijden. In de nieuwe werkelijkheid tilt Klaas zijn vrouw zelf in de MRI-scanner. Teder. Kust haar. Aan Jolanda's verstijfde gezichtsuitdrukking zie je meestal niet wat er in haar omgaat. Of ze dit leven wel wil.
Maar binnen het actieve gezin is er geen spoor van twijfel: Jolanda blijft mee doen. Ze hoort erbij. Ze hebben haar ook nodig.
Want er spelen grote thema's. Zo wil Klaas het bedrijf overdragen aan de kinderen, aan alle vier: ook dochters Catherine en Irene krijgen een kwart. Maar de broers draaien de zaak en zijn flink aan het uitbreiden. Moeten ze straks hun zussen veel duurder uitkopen, als straf omdat ze het zo goed doen? Catherine laat zich de kaas niet van het brood eten. Het succes is toch mede mogelijk door wat de zussen achter de schermen bijdragen, inclusief de zorg voor moeder?
Vader houdt wijselijk z'n mond bij de spannende besprekingen. In een ander gezin zouden ze elkaar wellicht de hersens inslaan. Hier niet. Dit is een team. En zaken zijn zaken, geen emoties. Neem de scène waarin een offerte op tafel ligt van zo'n 2,5 miljoen euro voor een nieuwe kas. Beslissingen waar een gewoon mens nooit voor gesteld wordt. Er wordt zwijgend gecijferd. De zonen wikken en wegen, pa masseert ze naar een akkoord. "Geef er nou maar een klap op." De handen worden geschud.
En dan slaat die stomme corona toe, precies als normaal gesproken met Pasen de tulpenverkoop op z'n top is.
Je voelt - en hoopt - dat het gezin ook deze ramp zal absorberen. En gelukkig, in de film speelt corona per saldo maar een bijrolletje. De familiegeschiedenis heeft het virus gewoon helemaal niet nodig om indrukwekkend te zijn.