Bodem in beweging. Tranen ook
Tragisch basale docu donderdag laat bij HUMAN, over het Groningse dorpje Overschild, dat bijna volledig gesloopt en herbouwd moet worden vanwege de aardbevingen. Of toch niet? Omdat de spelregels de hele tijd veranderen, worden de bewoners geestelijk en lichamelijk zwaar op de proef gesteld door overheden en NAM. Welke mensen krijgen nieuwbouw, wie krijgen uiteindelijk alleen een paar steunbalken in de woonkamer?
In Bodem in Beweging mixt maker Saskia Jeulink gesprekken met verdrietige en boze bewoners - die geregeld tóch gaan huilen voor de camera, al waren ze dat niet van plan - subtiel met fragmenten uit de Tweede Kamer-enquête naar de Groninger gaswinning. Een déjà vu dat opnieuw emotioneert. Met aan de ene kant van het spectrum de zich belazerd voelende boze coördinator Hans Alders en aan de kant ongevoelig ogende mannen als oud NAM-directeur Bart van de Leemput. En ergens tussenin de stijve oud-minister Henk Kamp. Over wiens uitspraak 'de veiligheid van de Groningers staat voorop' een Groninger bromt: "Dat is het plaatje, dat is zijn praatje, en nu het daadje?".
Na het bekijken van de film blijft het hopeloze gevoel dat het dus ook in ons land niet uitmaakt hoeveel tranen er worden vergoten, en hoeveel mensen een persoonlijk relaas doen over hun rampspoed. Als het compenseren van mensen flink geld gaat kosten, staat het wantrouwen meteen klaar om de hand op de knip te houden. Er zit een onvergetelijke oude Groninger in Bodem in Beweging, van wie het leven niet meer hoeft als hij wordt weggezet als leugenaar. "Welke boom moet het wezen?"
Een ander beeld gaat ook niet meer weg, over een confrontatie tussen een gedupeerde en drie advocaten 'van de Zuidas' die suggereren dat de schade aan het huis misschien wel is veroorzaakt door een vergeten WO2-granaat in de kelder.
Een aantal Groningers kon afgelopen week hun kafkaiaanse ervaringen uitwisselen met slachtoffers van de overstromingen in het Geuldal. Een groep ondernemers in het zuiden had de Groningers uitgenodigd om in Limburg te komen ontdekken dat ze echt niet de enigen zijn die nog altijd wachten op een deugdelijke oplossing. Gedeelde smart is halve smart, klonk het dinsdag in een reportage bij Nieuws & Co (NPO Radio1) over de ontmoeting tussen de aardbevers en de overstromers zoals ze zichzelf blijkbaar noemen.
Ze deden me denken aan mensen die besluiten nooit meer verliefd te worden, omdat ze te erg gekwetst zijn geraakt. Mensen die er nu bij voorbaat maar van uitgaan dat de overheid ze zal laten zitten, om niet opnieuw teleurgesteld te raken.
En dan de vraag hoe dit allemaal heeft kunnen gebeuren. Het is te gemakkelijk om te zeggen: hoe toevallig dat zoveel bestuurders en zakenmensen in dit verhaal zo slecht of onnozel zijn. Zijn we niet gezamenlijk verantwoordelijk voor onze volksaard, voor ons zakelijk instinct, voor onze welvaartslust?
En hoe ging het eigenlijk met de wederopbouw na enorme rampen als 1953, of de Tweede Wereldoorlog? De Telegraaf repte vorig jaar in een artikel over 'het huzarenstuk' dat na 1945 werd geleverd, door het snel wegwerken van ruïneuze binnensteden en het met beperkte middelen bouwen tot wel 135.000 nieuwe huizen per jaar. Het woord onvrede komt in het stuk niet voor. De goede oude tijd. Of: de tijd heelt alle wonden?
<<<Wim de Bie Arcadia>>>